جامعه اسلامی، جامعه‌ای بر اساس وحدت فکری و عقیده‌ای

آیت الله محمدباقر کمره‌ای

منظور از جامعه‌ی متحد عرب چیست؟

اگر مقصود ایجاد یک وحدت عربی نژادی است با قطع نظر از اسلام و مسلمانی، در این صورت باید گفت که این جامعه‌ی عربی با تشکل اسرائیل که براساس ایجاد یک جامعه ی عبریت است فرقی ندارد، مگر به همان اندازه که عربی و عبری با هم فرق دارند و این چنین جامعه ای باید در جزیره العرب به وجود آید. همان سرزمین بسیار وسیع و ویرانی که دهها میلیون جمعیت آباد کننده را می تواند در خود جا بدهد و زندگی بدهد و سرزمین های وسیع بسیار قابل عمران و آبادی آن، بی سکنه و ویران افتاده است.

اقباط مصر، اکراد آفریقا، نژاد سوریه و بابل به صرف این که به زبان عربی سخن می گویند که واقعا عرب نمی شوند. با مقایسه ی روش زندگی و اخلاق این ملتها، تفاوت جوهری آنان با اعراب اصیل نجد و عربستان به خوبی روشن است. یک چنین جامعه ی عربی، امری است موهوم که نه در سابقه ی تاریخ وجود دارد و نه وجود خواهد داشت و اگر منظوریک جامعه ی عربی اسلامی است که پیوند و رابطه ی آن آداب و معارف و تعلیمات اسلامی باشد و در زیر لوای شهادتین و سایه ی قرآن قرار گیرد، باید رعایت حقوق همه ی مسلمانان جهان (که بیش از ۶۰۰ میلیون آمار شده اند و به ده ها زبان سخن می گویند) بشود.

اعتبار یک جامعه ی اسلامی باید براساس وحدت فکری و اشتراک در عقیده باشد نه براساس وحدت سیاسی و ملاحظه ی مرزهای کشوری. امروزه بیش از ششصد میلیون مسلمانان جهان از نظر سیاسی و کشوری یکی نیستند.

اعتباریک جامعه ی علیای اسلامی میان همه ی این مسلمان ها به این معنی نیست که همه در زیر یک پرچم درآیند و یک حکومت تشکیل بدهند، زیرا این موضوع عملی نیست و به صلاح اسلام و مسلمین هم شاید تمام نشود. مقصود از تشکیل یک جامعه ی علیای اسلامی این است که مسلمانان در هر جا هستند به هم متکی باشند و روابط حسنه ی دینی برقرار کنند و امتیازات اسلامی خود را حفظ کنند و با وضع خصوصی سیاست محیط خود منطبق سازند و آن چنان که اسلام خواسته، مردمی خوب و درستکار و صلح دوست و نوع پرور باشند.

مردم دیگر را به خود جذب کنند و در خود حل کنند نه این که به زندگی هم اخلال کنند و بدبینی و نفاق پدید سازند و به دشمنان اسلام کمک بدهند، روابط مصر و عراق و سایر کشورهای عربی با ایران و سایر کشورهای اسلامی باید براساس یک جامعه ی اسلامی و یک جامعه ی انسانی استوار باشد نه بر پایه ی یک اتحاد عربی نژادی موهوم که نه بوده و نه خواهد بود.

منبع: کتاب روایتهای حیران ساز رفتن‌ها (زندگی و خاطرات آیت الله محمدباقر کمره‌ای)، ص203-204