منشاء بسیاری از اختلافات
عدم شناخت درست از معارف همدیگر
در طول تاریخ قضاوت ها و پیش داوری های زیادی میان پیروان مذاهب اسلامی نسبت به یکدیگر، وجود داشته است که متأسفانه بیشتر آنها از روی ناآگاهی و جهل بوده است.
حجت الاسلام محمد رسول حسینی
جهل و عدم شناخت صحیح پیروان مذاهب اسلامی از عقاید و نظریات یک دیگر، از مهم ترین عوامل ایجاد سوء ظن و بدبینی نسبت به همدیگر است. بنابراین شناخت درست از عقاید و آرای مذاهب اسلامی می تواند نقش مؤثری در کاهش اختلافات میان مسلمانان داشته باشد. علامه محمد حسین کاشف الغطاء، درباره احمد امین، نویسنده معروف مصری و صاحب کتاب فجر الاسلام - که نسبت های ناروای فراوانی در این کتاب، به شیعه منتسب نموده است می گوید:
در زمانی که این کتاب منتشر شده بود، احمد امین همراه با جمعی زیادی از علمای مصر به نجف اشرف آمده بودند، و به منزل ما نیز تشریف آوردند، و من با ملایمت و نرمش او را بر نوشته اش سرزنش کردم، وی آخرین عذری که در مقابل اعتراض من آورد این بود که: من اطلاع و مدارک کافی درباره شیعه در اختیار نداشتم.(آل کاشف الغطا، این است آیین ما، ص ۷۸)
احمد حسن الباقوری، وزیر اوقاف مصر، معتقد است بیشتر اختلافات موجود میان شیعه و اهل سنت، پایه و اساس درستی نداشته و ناشی از جهل نسبت به آراء و نظریات همدیگر است. وی می گوید:
اختلاف اهل سنت و شیعیان، بیشتر به خاطر عدم آگاهی و جهل است. چون جمهور فریقین از دلایل و آراء همدیگر اطلاع و آگاهی درستی ندارند. انتشار فقه شیعه در میان اهل سنت و انتشار فقه اهل سنت در میان شیعه از مهم ترین عوامل از بین رفتن اختلاف بین دو فرقه است. و اگر بعد از آن اختلافات ناچیزی هم در میان باشد، همراه احترام متقابل مورد اغماض خواهد بود.(السید مرتضى الرضوی، آراء علما مصر المعاصرین حول الشیعة الامامیة، صص ۳۶-۳۷)
نقش آگاهی متقابل در کاهش و یا حل اختلافات، امری غیرقابل انکار است. از این رو وقتی گفت و گوی شیخ عبدالمجید سلیم با علامه شرف الدین که به صورت نامه نگاری انجام شده بود، تمام می شود، شیخ عبدالمجید سلیم، اعتراف می کند که عدم شناخت او از شیعه - که در نتیجه شایعه پراکنی برخی از افراد جاهل و مغرض به وجود آمده بود - او را نسبت به شیعه به اشتباه وا داشته است، در حالی که شیعه آن گونه که به او معرفی شده بود، نبوده است، وی خطاب به علامه شرف الدین، می گوید:
... من پیش از آن که با شما ارتباط پیدا کنم درباره شیعه در اشتباه بودم و این اشتباه به خاطر اخبار نادرستی بود که از اراجیف گویان شنیده بودم، اما هنگامی که خداوند توفیق ملاقات با شما را به من عطا کرد به پرچم هدایت دست یافتم و چراغ روشنی بخش تاریکی خود را پیدا نمودم و پس از بحث با شما به فلاح و رستگاری رسیدم و بر خواسته های خود پیروز شدم، چه نعمت بزرگی خداوند در اثر این ملاقات به من عنایت کرد و چه محبت و نعمت نیک و گرانبهایی تو در اختیار من قرار دادی.( المراجعات، ص ۴۲۷)
در طول تاریخ قضاوت ها و پیش داوری های زیادی میان پیروان مذاهب اسلامی نسبت به یکدیگر، وجود داشته است که متأسفانه بیشتر آنها از روی ناآگاهی و جهل بوده است. این در حالی است که قرآن کریم و پیشوایان دینی مسلمانان را از هرگونه سخن گفتن، پیروی نمودن و... از روی جهل و نادانی به شدت نهی کرده اند. قرآن کریم می فرماید:
«ولا تقف ما لیس لک به علم إن السمع والبصر والفؤاد کل أولئک کان عنه مسئولا؛ از آنچه به آن آگاهی نداری پیروی مکن؛ چرا که چشم و گوش و دل همه مسئولند.»(اسراء/36)
در روایات فراوانی نیز از عمل نمودن و فتوا دادن و اظهار نظر کردن بدون علم و آگاهی، به شدت نهی شده است. در حدیثی از رسول خدا(ص) نقل شده است:
«عن ابن فضال، عن أبی عبد الله علیه السلام عنه قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: من عمل على غیر علم کان ما یفسد أکثر مما یصلح؛ ابن فضال از امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که فرمود: کسی که بدون علم، عملی را انجام دهد، فساد او بیشتر از اصلاح خواهد بود.»(اصول کافی، ج ۴، ص ۱۲۴)
