بیدار شوید، قبل از اینکه نعره توپ بیدارتان کند!

محمد رسول حسینی

حمایت از دولت عثمانی در جنگ جهانی اول

با آغاز جنگ جهانی اول و هجوم استعمارگران اروپایی به دولت عثمانی، علما و فقهای شیعه همراه با فقهای اهل سنت، مردم را به جهاد در مقابل دولت های استعمارگر فراخواندند و فتوای جهاد دادند، این در حالی بود که دولت عثمانی رابطه چندان خوبی با دولت ایران و در مجموع با شیعیان نداشت. از جمله شیخ الشریعه اصفهانی، فقیه بزرگ شیعه، در پاسخ به این استفتاء:

چه می فرمایید علماء دین و مبینین احکام شریعت سیدالمرسلین علیه صلوات الله رب العالمین، در این مسئله شرعیه که امروز دول سبعة کفار که روس و انگلیس و فرانسه و ژاپن و بلژیک و صرب و مونته نگرو باشند، به دولت علیه عثمانیه اعلان حرب نموده و از هر طرف براً و بحراً به ممالک اسلامی هجوم کرده و مشغول نهب اموال و قتل رجال و سبی نساء و انهدام بلاد مسلمانان می باشند؟ آیا تکلیف عموم مسلمانان از هر مذهب و ملت و طریقه که باشند، دفاع کفار از بلاد اسلامیه و قتال و جدال با آنها هست یا خیر...؟ آنچه حکم الله است به طور واضح و آشکار در صدر این سؤال بیان فرموده و به خاتم شریف مزین و مختوم دارند.(جهادیه؛ فتاوی جهادیه علما و مراجع عظام در جنگ جهانی اول، ص ۶۹)

فرمود:

اهالی مذاهب معروفه مسلمانان، امروزه منحصر است در فرق سنیه و امامیه و اسماعلیه و زیدیه و وهابیه و خوارج، و جمع علمای جمیع این مذاهب اتفاق و اجماع دارند که با هجوم کفار بر بلاد مسلمانان و اشتغال به قتل رجال و نهب اموال و بلند کردن کلمه کفر و پست نمودن کلمه اسلام، بر هر مسلم قادری لازم است به آن چه مقدور او است در دفع کفار و مشرکین و کسر صولت معاندین دین، بذل جهد نمایند و خود را از ملامت دنیا و عذاب آخرت نجات دهند و از قدر میسور به تقصیر و فتور راضی نشود. یکی به مال، دیگری بر جان، ثالثی به بذل سلاح، و رابعی به آبرو و جاه، و خامسی به اعمال حیله و تدبیر، سادسی به زدن تفنگ و تیر؛ و هکذا، خداوند تبارک و تعالی فرموده: «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم»؛ و آن چه گفتیم هر یک قسمتی است از قوه و صنفی است از عده. ای برادران دینی و ای معاشر مسلمانان! از خواب غفلت بیدار شوید قبل از آن که نعره های توپ و تفنگ و هیاهوی صفوف جنگ شما را بیدار کند. راضی نشوید توحید شما به تثلیث و مساجد شما به کنائس و اذان شما به ناقوس بدل شود، مردان شما سائس و مهتر دواب کفار، و زنان و اطفال شما اسیر و غلام و کنیز شده، دست به دست فروخته شوند و یا با روهای باز و بدن های برهنه و شکم های گرسنه دست آنها به گدایی نزد کفار دراز باشد. شرف خود را حفظ کنید و خود را نزد خدا و پیغمبر خدا رو سفید کنید تا استقلال شما محفوظ بماند انشاء الله تعالی.(همان، ص71)

سید محمد کاظم طباطبایی، از دیگر فقهای بزرگ آن زمان، در فتوایی، با اشاره به نیت شوم استکبار در حمله به کشورهای اسلامی که همان از بین بردن دین اسلام است، حکم جهاد داده و این امر را بر همه مسلمانان واجب می داند.

پوشیده نیست که دول اروپا به خصوص انگلیس و روس و فرانسه، از قدیم الایام بر ممالک اسلامیه تعدی و تجاوز می نموده، چنان چه اکثر ممالک اسلام را غصب نموده اند و از این تعدیات به جز محو دین - العیاذ بالله - مقصدی ندارند، تا در این اوقات مقاصد خود را ظاهر نموده بر ممالک دولت علیه عثمانیه (اعز الله بنصرها الاسلام) هجوم نموده و نزدیک است دست تعدی دراز و بر حرمین شریفین و مشاهد ائمه طاهرین علیهم السلام، تهاجم و اوطان اسلامیان و نفوس و اعراض و اموال آنها را تغلب نمایند. پس واجب است بر عشایر قاطنین ثغور و عموم مسلمانان متمکنین، اگر در حدود من به الکفایه نباشد، حفظ حدود خود و دفاع از بیضه اسلام به مقدار قدرت خود بنمایند. والله هو الناصر و المعین و المؤید للمسلمین.(همان، ص63)

دیگر فقهای شیعه نظیر محمد تقی شیرازی، اسماعیل صدرالدین، حائری مازندرانی، سید علی تبریزی و... نیز حکم جهاد دادند.

منبع: کتاب وحدت اسلامی؛ مبانی، عرصه‌ها، موانع و راهکارها-ص126الی128

 

مطالب مرتبط:

همراه با دولت عثمانی در مقابل انگلیس

مشرب تقریبی آخوند خراسانی