توسط استاد محمدرضا حکیمی

یکی از نخستین کتابهای شرف الدین و آثار مبارک خامه‌ی[1] خجسته‌ی او این کتاب گرامی است، و این منشور وحدت و برادری، و بیانیه اسلامی .

روح اصلاح طلب و پرخروش شرف الدین - که همواره به بازگرداندن مجد اسلام و عزت مسلمین می اندیشید، از نخستین روزگار اقدامات اجتماعی و دینی خویش، در صدد برآمد تا جامعه بزرگ اسلام را به مبانی صحیح «اتحاد اسلامی» فراخواند، و پرده های فریب و نفاق و جهل را از جلو چشمان توده های مسلمانان کنار زند. او در این باره، کتابی به نام «الفصول المهمة» نوشت، و در ضمن فصول مهم این کتاب، حقایق بسیاری که برای آگاهانیدن مسلمانان اهل سنت و شیعه سودمند و لازم است گرد آورد، و با بیان روشن و صمیمی و بلیغ خویش عرضه داشت. این مطالب - همه - در زمینه آگاهیهای صحیح اسلامی است، که دانستن درست آنها در روابط اسلامی اهل سنت و شیعه، و الفت یافتن آنها باهم تأثیر بسزا دارد، و نتایج سوء سمپاشیها و جهل پراکنیهای عالمان مغرض، و نویسندگان جاهل، و ایادی خائن را، از میان می برد. شرف الدین خود، در سرآغاز کتاب، چنین می گوید:

«تنها و تنها با "وحدت اسلامی" است که اقدامات عمرانی هماهنگ می گردد، وسایل ترقی فراهم می شود، روح تمدن جلوه می کند، فروغ آسایش در آفاق زندگی می تابد، و یوغ بردگی از گردن همه برداشته می شود.

آری، هنگامی که «وحدت اسلامی» پیدا شد، و عزمها متحد گشت، و دلها باهم پیوند یافت، و تصمیمها یکی شد، می توان در راه اعتلای امت اسلامی قیام کرد، و مسلمانان را در جهان به مقامی که باید برسند رسانید. و اگر چنین شود و مسلمانان در سایه اتحاد، برای اعتلای خود و نجات بشریت بپا خیزند، زمین روی شادمانی می بیند، و آسمان برکات خود را همچون ذرات طلایی خورشید بر همگان فرو می بارد، و چشمه ساران مهر و دوستی، از دل قله فروغ‌زاد برابری و برادری، به سوی پهنه های ترقی و آبادی سرازیر می گردد، و رودخانه های عظیم عشق و یگانگی را به جریان می آورد، تا پیکر های مرده را حیات مجدد بخشد، و انسانیت را از نو زنده کند، و قانون فطرت را از فراموشی رهایی دهد. و چون چنین شود، انوار تابناک «قسط» همه جا تابیدن می گیرد، و نظام «حکومت عدل» بر همه سوی سایه می گسترد. در چنین حکومتی، زمامدار، مانند پدری مهربان - که به حال فرزند می رسد، به حال همه مردم رسیدگی می کند. و اگر چنین حکومتی برپا گشت، همکاری با آن واجب است، تا همه سرزمینها زنده گردد، و آبادی به همه سوی روی کند، و امور مردمان انتظام یابد، و مفاسد جامعه بشری اصلاح شود، و گمراهان هدایت پذیرند، و سرکشان به جای خود نشانده شوند، و مستضعفان بالا آیند، و نادانان تعلیم یابند و تربیت شوند.

اینها همه، در سایه اتحاد مسلمانان تحقق پذیر خواهد بود، لیکن اگر امت اسلام به صورت کنونی باقی مانند، یعنی گروههایی باشند پراکنده، و ملتهایی با هم دشمن، همه سرگرم کارهای بیهوده، و غافل از مصالح عالیه، و مانند بوته های خشک بیابانی، در مسیر بادهای توفنده قرار گرفته و هر یک به گوشه ای افتاده، چنین قومی همواره اسیر ذلتند و بی‌سامانی، تا بدانجا که هرکس رسد در آنان طمع بندد، و هر جهانخواری آنان را طعمه خویش خواهد، و هر تیراندازی آنان را آماج سازد، و هر تازه بقدرت رسیده‌ای از آنان باج طلبد؛ قومی، در سرزمینهای ذلت و مذلت و فقر ساکن، و در چنگال بدبختی و مرگ و مصیبت گرفتار، نه از سازمانهای تبلیغی درست برخوردار، و نه از قدرتهای مرکزی معتبری که پناهشان باشد بهره مند، چه سرنوشتی خواهند داشت و چه عزتی؟ ...

پس ای مسلمانان! از تفرقه حذر کنید! ای مسلمانان! از جدایی و اختلاف حذر کنید!حذر کنید! حذر کنید!...»

و بدینگونه شرف الدین، در راه مصالح اسلام و اعتلای مسلمانان می خروشد، و خروش شورآفرین خویش را بر سر جوامع غافل اسلامی فرو می بارد. نام کامل این کتاب چنین است: «الفصول المهمة فی تألیف الأمة»، یعنی «فصلها و بحثهای مهم در راه متحد ساختن امت اسلامی».

این کتاب به سال ۱۳۲۷ هجری قمری، تألیف یافته است - چاپ صیدا (۱۳۳۰ ق و ۱۳۴۷ ق، و نجف، ۲ چاپ).

منبع: کتاب «شرف الدین» - محمدرضا حکیمی، صص122-125

 

[1] خامه: قلم