اهل بیت الگوی  ما هستند یا خواسته دلمان!

►ایمان نوروزی

 

اشاره: برای خیلی از جوانان مومن به انقلاب اسلامی این سوال پیش می‌آید، وحدتی که امام خمینی(ره) مقام معظم رهبری و سایر علمای بزرگ مطرح و تاکید می کنند؛ ریشه‌اش کجاست؟ آیا این تاکیدات به خاطر دشمن مشترک یک تاکتیک است یا خیر؟ با وجود مباحث و اختلافاتی که در امر امامت وجود دارد و ... چرا این همه تاکید؟! با نگاهی به سیره ائمه و احادیثی که کمتر شنیده یا دیده‌ایم، پاسخ خیلی سوالات روشن و مستدل می‌شود. باید دید که آیا الگوی ما سیره و روش ائمه(ع) و علمای راستین اسلام است یا هوای و هوس یا خواسته دل خودمان؟ اصول کافی  یکی از کتب گرانسنگ حدیثی شیعه می‌باشد که قسمتی دارد به‌نام کتاب العشره (کتاب معاشرت و دستور آمیزش با مردم) که دستورات ائمه در برخورد با مردم و بخصوص مردم عامه و اهل سنت می‌باشد. صاحب وسائل الشیعه روایات استحباب  نمازگزاردن با اهل سنت -در آن فراوان بوده- را در باب مستقلی آورده‌است. برخی از اصحاب ائمه به دلیل اینکه در جامعه‌ای زندگی می‌کردند که اکثریت اهل سنت بوده‌اند به فراخور زمان به ائمه مراجعه و خواستار تبیین و تنظیم رفتار خود با اهل سنت بوده‌اند. بخشی از احادیث کتاب معاشرت را و همین احادیثی را که در کتب دیگر نیز عیناً نقل شده منابعش را آورده‌ایم.

در رفتار با اهل سنت به امامان خود نگاه کنید

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ کَیْفَ یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا وَ بَیْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مِمَّنْ لَیْسُوا عَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِکُمُ الَّذِینَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا یَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَیَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ یَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ یُقِیمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ یُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَیْهِمْ.

معاویة بن وهب می‌گوید: بهحضرت عرض کردم چگونه شایسته است براى ما که با قوم خود [یعنى شیعیان] و مردمانى که با ما آمیزش دارند و شیعه نیستند رفتار کنیم؟ حضرت فرمود:

«به پیشوایان خود نگاه کنید، آنان که از آن‌ها پیروى می‌کنید و هر طورکه آن‌ها رفتار میکنند شما نیز همان‌طور رفتار کنید، به خدا سوگند آن‌ها عیادت بیمارانشان را می‌کنند، و بر سر جنازه‏ هایشان حاضر میگردند و به سود و زیان آن‌ها گواهى دهند و امانت‌هایشان را به آن‌ها رد کنند». (کافی، ج2، ص636؛ مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ص123؛ وسائل الشیعة، ج12، ص6).

تعایش و زندگی مسالمت‌آمیز

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ عَلَیْکُمْ بِالصَّلَاةِ فِی الْمَسَاجِدِ- وَ حُسْنِ الْجِوَارِ لِلنَّاسِ‏ وَ إِقَامَةِ الشَّهَادَةِ وَ حُضُورِ الْجَنَائِزِ إِنَّهُ لَا بُدَّ لَکُمْ مِنَ النَّاسِ إِنَّ أَحَداً لَا یَسْتَغْنِی عَنِ النَّاسِ حَیَاتَهُ وَ النَّاسُ لَا بُدَّ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ.

حضرت صادق(ع) فرمود: «بر شما باد به‌ نماز در مسجدها، به نیکى به همسایگان، اداى شهادت و حاضر شدن در تشییع جنازه‏ ها؛ زیرا شما ناچارید به زیستن با مردم، به‌راستى کسى نیست که تا زنده است از مردم بى‏ نیاز باشد و ناچار مردم باید با همدیگر سازش داشته باشند».

چگونگی رفتار با اهل سنت

مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع کَیْفَ یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا وَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَیْهِمْ وَ تُقِیمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ.

معاویة بن وهب گوید، به‌حضرت صادق(ع)عرض‌کردم:

با مردمى[عامه و اهل سنت]که با ما آمیزش دارند شایسته است چگونه رفتار کنیم؟ گوید که در پاسخ فرمود: «امانت آن‌ها را به‌ایشان بپردازید، و (در هنگام نیاز) گواهى بر سود و زیانشان بدهید و بیمارانشان را عیادت کنید و در تشیع جنازه مرده‏ هایشان حاضر شوید». (کافی، ج2، ص 635؛ وسائل الشیعة، ج12، ص 5).

حق همسایه را ادا کنید

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِیعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَبِیبٍ الْخَثْعَمِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏ عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اشْهَدُوا الْجَنَائِزَ وَ عُودُوا الْمَرْضَى وَ احْضُرُوا مَعَ قَوْمِکُمْ مَسَاجِدَکُمْ وَ أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّونَ لِأَنْفُسِکُمْ أَ مَا یَسْتَحْیِی الرَّجُلُ مِنْکُمْ أَنْ یَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لَا یَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ.

حبیب خثعمى گوید: شنیدم از حضرت صادق(ع) که می‌فرمود:

«بر شما باد به پارسائى و کوشش در اطاعت، بر سر جنازه ‏ها حاضر شوید، بیمارها را عیادت کنید و با مردم در مساجد حضور بهم‌ رسانید و براى مردم چیزى را دوست دارید که براى خودتان دوست میدارید، آیا شرم نکند یکى از شما که همسایه ‏اش حق او را بشناسد ولى او حق همسایه‏ اش را نشناسد». (کافی، ج‏2، ص: 636)

شیعه علی(ع) باید بهترین باشد

أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَبِی أُسَامَةَ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏«... فَوَ اللَّهِ لَحَدَّثَنِی أَبِی ع أَنَّ الرَّجُلَ کَانَ یَکُونُ فِی الْقَبِیلَةِ مِنْ شِیعَةِ عَلِیٍّ ع فَیَکُونُ زَیْنَهَا آدَاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِیثِ إِلَیْهِ وَصَایَاهُمْ وَ وَدَائِعُهُمْ تُسْأَلُ الْعَشِیرَةُ عَنْهُ فَتَقُولُ مَنْ مِثْلُ فُلَانٍ إِنَّهُ لآَدَانَا لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقُنَا لِلْحَدِیثِ».

زید شحام میگوید، حضرت صادق(ع) به‌ من فرمود:

«به خدا قسم که پدرم به من چنین گفت: اگر مردی از شیعه علی بن ابی طالب(ع) در قبیله ای بود باید بهترینشان باشد در ادای امانت و مراعات حقوق و راستگویی تا به او وصیت کرده و امانت بسپارند و از او طلب یاری کنند و بگویند: چه کسی مثل فلانی است که امانت دارترین و راستگوترین باشد؟».(کافی، ج‏2، ص: 636 ؛ صفات الشیعة، ص 27، ح 38؛ تحف العقول، ص 299 ، الوافی، ج 5، ص 524، ح 2498؛ وسائل الشیعه، ج 12، ص 5، ح 15496).‌

امام صادق علیه السلام:آیا با مخالفین در مسجد نماز می خوانی

وَ عَنْهُ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ الْمُثَنَّى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ یَا إِسْحَاقُ أَ تُصَلِّی مَعَهُمْ فِی الْمَسْجِدِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ صَلِّ مَعَهُمْ فَإِنَّ الْمُصَلِّیَ مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ‏ فِی‏ سَبِیلِ‏ اللَّهِ‏.

اسحاق بن عمار می گوید امام صادق «ع» به من فرمودند:

«ای اسحاق، آیا با مخالفین در مسجد نماز می‌خوانی؟ گفتم: آری. امام فرمودند: با آن‌ها نماز بخوان؛ زیرا کسی که با آن‌ها در صف اوّل نماز بخواند مانند کسی است که شمشیرش را در راه خدا آخته است» (شیخ طوسی، تهذیب، ج3، ص277 و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج8، ص301).

نماز با اهل سنت ثواب نماز با رسول خدا(ص)

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ‏ صَلَّى‏ مَعَهُمْ‏ فِی‏ الصَّفِ‏ الْأَوَّلِ‏ کَانَ کَمَنْ صَلَّى خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ .

امام صادق(ع)می‌فرمایند:

«هر که با آن‌ها [اهل سنت] در صف اوّل نماز بگذارد، گویا با رسول خدا(ص) در صف اوّل نماز خوانده است» (کافی، ج3، ص380؛ من لا یحضره الفقیه، ج1، ص382؛ وسائل الشیعه، ج8، ص299-300).

اگر خوش‌رفتار باشید می‌گویند اینان جعفری‌اند!

وَ رَوَى عَنْهُ ع زَیْدٌ الشَّحَّامُ أَنَّهُ قَالَ: یَا زَیْدُ خَالِقُوا النَّاسَ بِأَخْلَاقِهِمْ صَلُّوا فِی مَسَاجِدِهِمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَکُونُوا الْأَئِمَّةَ وَ الْمُؤَذِّنِینَ فَافْعَلُوا فَإِنَّکُمْ إِذَا فَعَلْتُمْ ذَلِکَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِیَّةُ رَحِمَ اللَّهُ جَعْفَراً مَا کَانَ أَحْسَنَ مَا یُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ وَ إِذَا تَرَکْتُمْ ذَلِکَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِیَّةُ فَعَلَ اللَّهُ بِجَعْفَرٍ مَا کَانَ أَسْوَأَ مَا یُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ.

امام صادق(ع)خطاب به زید بن حشّام می‌فرمایند:

«ای زید! با مردم [عامه و اهل تسنن] با اخلاقِ خودشان معاشرت کنید، در مساجدشان نماز بگزارید و مریضانشان را عیادت کنید و در تشیع جنازه‌هایشان حاضر شوید و اگر توانستید امام جماعت یا مؤذن آن‌ها شوید این کار را بکنید که اگر شما چنین عمل کردید؛ خواهند گفت: اینان جعفریان‌اند، خدا او را رحمت کند که اصحابش را خوب تربیت کرده است و اگر این امور را ترک نمودید، خواهند گفت: اینان جعفریان‌اند، خداوند جزایش را بدهد که اصحابش را بد تربیت‌کرده است». (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص383 و وسائل الشیعة، ج8، ص430).

امام حسن و امام حسین(علیهماالسلام) و نماز پشت مروان

عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: صَلَّى حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ خَلْفَ مَرْوَانَ وَ نَحْنُ نُصَلِّی مَعَهُمْ.

امام حسن و امام حسین(ع)پشت مروان نماز می‌خواند و ما با آن ها [اهل سنت] نماز می‌خوانیم. (وسائل الشیعه، ج8، ص 301).

بکشید هرکه دعوت به تفرقه کرد!

امام علی(ع) می‌فرماید:أَلَا مَنْ دَعَا إِلَى هَذَا الشِّعَارِ فَاقْتُلُوهُ وَ لَوْ کَانَ تَحْتَ عِمَامَتِی هَذِهِ

«آگاه باشید که هرکس مردم را به این شعار [تفرقه و جدایی] دعوت کرد، او را بکشید؛ هرچند زیر عمامه‌ی من باشد». (نهج‌البلاغه، خطبه 127)

 

منبع: مجله تشیع ناب، شماره 1، زمستان 93