معرفی کتاب «الشیخ محمود شلتوت؛ قراءة فی تجربة الاصلاح و الوحدة الاسلامیة»

حسن سلهب، بیروت: مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۲۰۰۸م، ۳۰۴صفحه، رقعی.

 

این کتاب بررسی شخصیت و تفکرات شیخ محمود شلتوت یکی از پایه‌گذاران و فعالان عرصه تقریب بین مذاهب اسلامی است. در این نوشتار سعی شده است در کنار بررسی ابعاد فکری، دینی و علمی شیخ شلتوت، اقدامات وی در زمینه نزدیک‌کردن مذاهب اسلامی نیز منعکس گردد.
 

نگارنده ابتدا به بحث درباره محیط فرهنگی و سیاسی مصر در عصر زندگی شیخ محمود شلتوت پرداخته و سپس اعمال و اقدامات وی را در زمینه احیای تفسیر قرآن و عقاید اسلامی، تحصیل و تدریس در زمینه‌های علوم دینی، و ایجاد اصلاحات گسترده در دانشگاه الازهر مصر به تصویر کشیده است. در ادامه به تبیین تلاش‌های وی در نزدیک‌کردن افکار علمای شیعه و اهل سنّت و تدوین مجله رسالة الاسلام و انتشار افکار تقریبی خویش در این مجله پرداخته است.

 

 

در بخش دیگر کتاب آرا و موضع‌گیری‌های شیخ محمود شلتوت به‌عنوان ریاست دانشگاه الازهر منعکس شده و دیدگاه‌های وی در مورد اجتهاد، وحدت اسلامی، اسلام و علم، اسلام و انسان، حقوق انسان، دین و زندگی، دین و دولت، مسائل سیاسی و اجتماعی اسلام تشریح شده است. نگارنده ضمن بیان افکار و عقاید شیخ محمود شلتوت، شیوه‌های وی برای نزدیکی مذاهب و فرقه‌های اسلامی را نیز بررسی نموده و برخی از فتاوای وی در زمینه تقریب را بیان کرده است که از آن جمله می‌توان به جواز تعبّد بر مذهب شیعه امامیه و عدم کفر آنها و رسمیت بخشیدن به آن اشاره کرد.
 

نگارنده همچنین به دیدگاه‌های وی درباره محدوده علم و دین، اشتراکات دین و علم، ارتباط بین علم و تربیت دینی، شروط کفر، اصالت اسلام، شروط جنگ، مسلمانان و جنگ‌هایی که در عصر کنونی در حال وقوع است، حقوق بشر، حقوق زن، جایگاه عقل در دین و فهم آن، نظام سیاسی و اجتماعی اسلام، استعمار و مسئلة قومیت عربی، ابعاد اجتماعی عبادت و امر به معروف و نهی از منکر اشاره نموده و در پایان زندگی‌نامه‌ای اجمالی از شیخ محمود شلتوت ارائه نموده است.