* شیخ علی حازم

مترجم: م. رحمانیان

 

اعضاء مؤسسون

بعد از تأسیس این حزب و اتفاقی که در 17 ماه می در سال 1983 اتفاق افتاد اولین بار بود که تجمعی باعث اتحاد بیشتر از بیست عالم از طائفه های شیعه و سنی می شد، حرکتی از علمای جوانی که تربیت شده بودند برای انجام وظیفه در قوانین اسلامی و اطلاع بر وظایف سیاسی و اطلاع رسانی درباره قوانین سیاسی و تنظیم آنها به صورتی که باعث بوجود آمدن حساسیت بین افراد نشود.

لازم است در اینجا یادآوری کنیم که بعضی از جوانان شیعه در صفوف حزب تحریر و حرکت اخوان المسلمین که در لبنان معروف به جامعه اسلامی بود حضور داشتند و حرکات بین سنی ها و شیعه ها را هماهنگ می کردند. بخاطر وجود این علما در این حرکت مشترک باعث وجود نشاطی بین افراد بود که تا الان هم ادامه دارد و باعث شد بسیاری از شبهاتی که نسبت به حرکات اسلامی وجود داشت از بین برود .ولی بخاطر استواری سلطه و اشغال بعضی مناطق، و شرایطی که حکومت أمین الجمیل وضع کرده بود علما بیشتر از تعدادی که گفتیم در مناطق وجود نداشتند، و بهمین خاطر ارتباطی عملی بین اجتماع ها برقرار نبود، بلکه ارتباط بین خطوط عمل و ارتباطشان در مناطقی از شمال و جنوب بود .

قانون گذاری

در ماه شعبان سال 1403 – اواخر ماه می اعضای اجتماع در یکی از مساجد در بیروت جمع شدند و پیمانی بستند تا در رفتار و عمل خود به آن پایبند باشند و قوانین اداری خود را بر اساس نظام داخلی قرار دادند .و اعضا در مقدمه میثاق خود متعهد شدند به اینکه به ارزش و قیمت انسان در اسلام پایبند باشند و بر روش انبیا و علما عمل کنند و هدف و غرضشان اقامه حکم اسلام در زمین باشد، و باید به وحدت در بینشان برقرار بوده و به آن متعهد باشند.

با بررسی وضع لبنان، می بینیم که وحدت اسلامی که از آن به سنی و شیعه تعبییر می شد، و کسی که به اوضاع لبنان آگاهی داشته باشد تأیید می کند که عنوان طوائف اسلامی منحصر است در همان چیزی که در مقدمه بیان کردیم؛ مراد از سنی همه مذاهب آنها ست مثل شافعی و حنفی و خصوصا در قضاوت تا همین زمان های اخیر از اجکام دولت عثمانی تبعیت می شد و از حنابله با وجود مسجدی معروف به اسم آنها در شهر بلعبک اثری نبود، و برای مذهب مالکی نمی توان پیروانی پیدا کرد، اما حرکات صوفیه با وجود اختلافات از بین نرفته بود .

اما شیعیان لبنان دوازده امامی هستند و بینشان اختلاف مذهبی وجود ندارد، و از مرجعیت معروف شیعه تبعیت می کنند، و آنچه به اسم شیعه اسماعیلی گفته می شود نادر است و همچین مذاهب زیدی و اباضیه وجود ندارند .

موقعیت و عضویت در مؤسسات رسمی علمائیه

همانا اعضای منسوب در مجتمع، از علمای مسلمان شیعه و سنی هستند، و اعضای فعلی آن از خبره ترین علمای لبنان هستند، و در میان آنها قاضیان و ائمه جمعه و جماعت و اساتید و نویسندگان حضور دارند .و برای عضویت در نظام داخلی و قبول عضویت مذهب معینی را مشخص نکرده اند، بلکه آن از شروط شش گانه است و در آن مسئله خاصی توجه نمی شود، و در شروط عالم بودن همین اندازه که به مرحله ای برسد که بتواند مسائل دینی را توجیه کند و ملتزم به روش دینی باشد کافی است .

و می توان گفت که غالب علمای سنی آن بنا بر روش مرسوم عهده دار قضاوت شرعی و دار فتوا می باشند، و تعدادی از اعضای آن از مهم ترین اعضای محاکم شرعی شیعه و از اعضای هیئت علمی در مجلس اسلامی اعلای شیعی می باشند، و همچنین مجمع اسلامی علما برای کمک و همکاری افراد به اینکه آن شخص بخواهد یک فرد تنها باشد و یا یک جمعیت خاص یا وابسطه به یک حزب خاص، توجهی نکرده و تنها مسلمان بودن و اخلاص داشتن بنابر تقوا و نفع رساندن بندگان را کافی می دانند.

این مجمع به مؤسسات رسمی نزدیک است، و مسائل زیادی را که متعلق به شئوون دینی مسلمانان در لبنان مورد توجه دارند و آنها را بر پا می دارند به عنوان مثال در نماز عید فطر که مفتی بزرگ جمهوری لبنان شیخ حسن خالد امامت آنرا برعهده داشت حضوری فعال داشتند و این اولین باری بود که به این شکل در لبنان برگزار می شد .

این مجمع خود را یک هیئت علمایی و افرادی دور از مؤسسات نمی دانند ولی در مواقعی که می خواهند دخالتی در قوانین رسمی موسسات داشته باشند به صورت تنهایی وارد می شوند و به اسم مجمع دخالتی ندارند .

طبیعت مجمع و اهداف آن و جایگاه رسمی و ملی آن

مجمع زمانی که شروع به کار کرد دولت در بدترین حالت خود بود و باید آنرا از ظلمی که براه افتاده بود نهی می کرد و بهمین خاطر طبیعتا معارضی در مقابلشان نبود، و این مجمع فعالیتش بدون اجازه قانونی تا سال 1989 مستمرا ادامه داشت و با این حال مخفیانه فعالیت نمی کردند و تحرکاتی ظاهری و اجتماعی داشتند، و این عمل کردن علنی را جزء قوانین خود می دانستند .

امام خمینی «رحمه الله » به عنوان یک مرجع و فقیه و ولی امر، مورد توجه و رضایت اعضای مجمع به عنوان یک شخصیت ونمونه فقیه عادل بود؛ و بعد از رحلت امام علمای اهل سنت در لبنان چه آنهایی که اعضای مجمع بودند و یا جزء اجزای مجمع نبودند و حتی علمایی که خارج از مجمع بودند با جانشین امام یعنی آیة الله خامنه ای بیعت کردند و دولت اسلامی در ایران برقرار مانند، و مجمع هم فقط نظام اسلامی را در دنیا شرعی می دانستند، و معتقد بودند باید حرکات اسلامی با اخلاص در عالم باید یاری شوند.

و بر همین اساس مجمع نتایج در انتخابات اردن و الجزایر و ترکیه را پذیرفتند و اسلامیون را به مجلس نیابیه راه دادند، و بر برپایی دولت اسلامی در سودان را تأیید کردند و برای انقلاب در افغانستان کمک کردند و از آن در بیانات و خطبه ها و مجالس مختلف یاد می کردند .

این نمونه ها همه در خارج بود اما در داخل مجمع برای برپایی توحید و اجرای اسلام تلاش کردند، و تصمیمات مناسب را برای مردم به بهترین صورت که مناسب با مصلحت اسلامی باشد را اتخاذ می کردند، و تمام تلاششان برای آزادی و اعتلای کلمه الله و پیروی امت بر اقامه آن بود .

مجمع در سال 1987 نسبت به عمل داخلی در لبنان به تشکیل هیئتی عالی برای عمل اسلامی اقدام کرد، و در سال 1988 در مسجد الرسول برای مذاکرات اسلامی حاضر شدند و برای حرکات اسلامی در لبنان و به نفع قضایای وطنی و وطنی بر خط جهاد برنامه ریزی کردند.

مجمع برای بقاء موضع فعلی در هیئت علمایی و و حرکات اسلامی، برای حرکات ملی اسلامی در مدت طولانی با سختی های مواجهه بودند و در کنار این مشکلات با دشمن اسرائیلی هم درگیر بودند .

تدثیر مجمع در قوانین اسلامی در انتخابات ملی لبنان در سال 1992 خود را نشان داد. زمانی که قوای اسلامی برای رسیدن به مجلس نیابی تلاش می کردند، و مجمع برای قدرت گرفتن قوای اسلامی بنا بر خط وحدت اسلامی در بیانات و خطبه هایشان تاکید داشتند.                

الحمد لله رب العالمین

 

تجربه و الگوی تجمع دانشمندان مسلمان در لبنان - بخش اول