مرحوم واعظ زاده خراسانی، معتقد بود که مذاهب باید با هم گفت و گو کنند.

* آیت الله احمد مبلغی

 

خطوطی که مرحوم واعظ زاده در مدرسه آیت الله بروجردی آموخت و آن ها را پی گرفت، چهار خط فکری است که عبارتند از: "شناخت مختصات فقه تفریع و فقه ما قبل تفریع به عنوان دو مرحله تاریخی"، "شناخت کارکرد تراث فقهی قدما در اجتهاد"، "ضرورت حضور بخشی به شیعه در مناسبات مشترک با اهل سنت" و "باورمندی به برقراری تعامل مباحثه ای میان فقه های مذاهب".

 

مرحوم آیت الله واعظ زاده خراسانی دارای کارکردهای قابل توجهی در طول عمر خود بود که برخی از آنها می تواند به جهت کلان بودن از یک طرف، و برخاستگی از مدرسه آیت الله بروجردی از طرف دیگر در دستور کار مطالعاتی حوزه قرار گیرد.

 

ممکن است (و انتظار هم همین است) که در مواردی یا در ابعادی، قرائت وی از مدرسه آیت الله بروجردی قابل بحث و نقد باشد؛ اما سه چیز مسلم است: یکی این که وی در مقام عرضه و شرح دروندادهای مدرسه آیت الله بروجردی بوده و به این امر خود او تصریح می کرد و دیگر این که وی در مواردی اندیشه های آیت الله بروجردی را به سمت عملیات در فضای جامعه سوق داده است و سوم این که او دست کم در مواردی و ابعادی به لب لباب نگاه آیت الله بروجردی رسیده بود. البته به دلیل حساسیت نسبت اندیشه هایی به مدرسه آیت الله بروجردی، طبیعی بلکه لازم است فضلای حوزه های علمیه رابطه اندیشه های آیت الله واعظ زاده خراسانی را با مدرسه آیت الله بروجردی به مداقه و بحث بگذارند.  

 

آیت الله بروجردی ایده و اندیشه طبقه قدمایی که دارای کتاب های ویژه فقهی بوده ولی تفریعی نیستند را ارائه کرد؛ یکی از ابتکارات مرحوم آیت الله بروجردی این بود که اندیشه کارکرد فقهی قدما و نقش بی بدیل کتاب های این مجموعه را در ارتباط با فقه و اجماع ارائه کردند. مرحوم واعظ خراسانی از جمله معدود کسانی بود که اندیشه آیت الله العظمی بروجردی را با حساسیت و دقت دریافت کرد، بر آن تمرکز نمود و فراتر در احیای آن کتاب ها کوشش به خرج داد و با مقدمه های عالمانه خود بر برخی از آن کتاب ها، اندیشه آیت الله بروجردی را به جامعه علمی عرضه نمود.

 

ایجاد مناسبات مشترک با اهل سنت

مرحوم واعظ خراسانی دارای نگاه جهان اسلامی بود؛ از آنجا که آیت الله بروجردی به شدت خواهان تحسین رابطه جهان اسلام و شیعه با اهل سنت بود و ابتکارات زیادی در این زمینه داشتند و به جای تمرکز کردن به برخی از مسائل که اختلاف را بیشتر می کند به برخی ضوابط و ایجاد اعتماد متقابل در مناسبات تمرکز کردند، به گونه ای که بسیار حساس بودند که مناسبات دستخوش اختلاف نباشد، شاگرد ایشان یعنی مرحوم واعظ زاده خراسانی این نگاه را دریافت کرد و از همین خاستگاه وارد تقریب شد و همین تلقی از دیدگاه آیت الله بروجردی بود که او را به سفرهای طولانی کشانید و با شخصیت های الازهر و دیگر علمای اهل سنت دیدارهایی را به انجام رسانید.

 

مرحوم واعظ زاده خراسانی در یک دوره ای به بخش های مهمی از جهان اسلام سفر کرد و حتی خاطرات آنها را نوشت و از نزدیک آنچه را که آیت الله بروجردی می خواست از ارتباط با مناسبات، به صورت ملموس در یک سفر طولانی مدت به انجام رساند. در چارچوب همین مساله بود که وقتی رهبر معظم انقلاب اسلامی به ابتکار تاسیس مجمع تقریب مذاهب اسلامی دست زدند، این شخصیت را به دلیل برخورداری از سابقه تقریبی برای دبیر کلی تقریب مناسب دیدند.

 

باورمندی به "تعامل علمی و مباحثه ای میان فقه های مذاهب"

مرحوم واعظ زاده خراسانی از همین خاستگاه به گفت و گوهای فقهی و آشنایی فقهای مذاهب از یکدیگر توجه جدی داشت؛ ایشان بر اساس این نگاه طرح تاسیس دانشگاه بی نظیری مانند دانشگاه مذاهب اسلامی را داد تا فقه همه مذاهب در آنجا تدریس، مباحثه و مقارنه شود. باید دانشگاه مذاهب از یک دانشگاه کوچک از نظر حجم به یک جریان ممتد و فعال از نظر اندیشه ای و فقهی و ارتباطی تغییر یابد تا بتواند یک جریان باشد.

 

در یکی از جلسات مجمع جهانی فقه که با حضور مذاهب مختلف در الجزایر تشکیل شده بود، آیت الله واعظ خراسانی بعد از جلسه گفت این مدل (که اصحاب آراء از مذاهب کنار هم جمع می شوند و راجع به موضوعاتی مناقشه می کنند) مدل گفت وگوی فقهی خوبی است.

 

مرحوم واعظ زاده خراسانی، معتقد بود که مذاهب باید با هم گفت و گو کنند.

 

منبع: پایگاه اطلاع رسانی احمد مبلغی