جایگاه امام رضا(ع) نزد علمای اهل سنت

* مولوی زبیر شیخی، از علمای اهل سنت مشهد

 

اهل بیت و خاندان رسول گرامی اسلام(ص) اعم از همسران، فرزندان و نوادگان آن حضرت همواره در دل و چشم اهل ایمان عزیز و گرامی بوده و هستند. زندگی و سیرت این بزرگواران الگوی کاملی فراروی کسانی است که می خواهند به آرمان بزرگ رسول خدا(ص) که همانا حاکم شدن ارزش های الهی بر حیات بشر است، دست یابند. یکی از شخصیت های برجسته سادات اهل بیت، حضرت علی بن موسی الرضا رحمة الله است که در این نوشتار موجز با سیرت و شخصیت ایشان از نظر علما و اندیشمندان و نویسندگان اهل سنت بیشتر آشنا می شویم.
تولد و نسب
نسب این شخصیت بزرگوار مشهور و معروف است. اما ولادت با سعادت ایشان در مدینه منوره در سال 148 هجری و به قولی در سال 143 هجری است که نام ماجده ایشان اروی ملقب به ام البنین بود. کنیه ایشان ابوالحسن و لقب آن امام همام رضا، صابر، زکی و والی بود. از نظر اوصاف ظاهری قامتی میانه داشتند و سیاهی معتدل. از ایشان 6 اولاد به جا ماند که اسامی گرامی شان حسن، جعفر، محمد، جواد، ابراهیم و یک دختر به نام عائشه است.
جایگاه علی بن موسی الرضا در میان مردم

ایشان نزد مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. زیرا جزو اهل بیت و از خاندان گرامی رسول خدا(ص) بود که به واسطه فاطمه الزهرا گسترش یافت. در حدیثی که ابن حجر عسقلانی در کتاب «صواعق المحرقه» نقل کرده است، رسول خدا(ص) فرمودند: هر حسب و نسبی غیر از حسب و نسب من در روز قیامت قطع می شود. ریشه هر دختر زاده ای از پدر وی می باشد غیر از اولاد فاطمه که من پدرشان هستم. بنابراین سلسله نسب شریف رسول خدا تا قیام قیامت ادامه خواهد داشت و احترام و جایگاه شان نزد اهل ایمان محفوظ خواهد بود. خداوند به امام رضا ابهت و متانت و وقار خاصی بخشیده بود. ایشان صلاحیت ها و استعدادهای فردی بسیار داشت و از هوش سرشار و تدبیر و پختگی والایی برخوردار بود که همه این ویژگی ها به علاوه اینکه از اهل بیت و خاندان نبوت بود، جایگاه بسیار رفیعی نصیب ایشان کرده بود.
جایگاه ایشان در نزد اهل سنت

ابن حجر عسقلانی در کتاب تهذیب التهذیب می فرماید:«کان رضا من اهل العلم و الفضل مع شرف النسب» یعنی امام رضا با وجود شرافت در نسب از فضلا و عالمان بزرگ عصر خویش بود.
در «سیر اعلام النبلاء» ج9، ص 387 -8 آمده: «کان رضا من اهل العلم و الدین و السودد کما کان کبیرالشان و اهل خلافت» یعنی امام رضا علاوه بر اینکه دارای علم و دینداری و سروری و مقام بزرگی بود، اهلیت و شایستگی خلافت را نیز داشت.

عبدالله شبروانی شافعی «جامع الکرامات الاولیا» ج2، ص 312 آورده است: «علی الرضا کانت مناقبه علیه و صفاته سنیه و کراماته اکثر من ان تحصی و اشهر من ان تذکر» یعنی امام رضا دارای کرامات زیادی است که قابل ذکر و شمارش نیست.

بنابراین این بزرگوران گرچه امام ظاهری نبودند اما امامت معنوی را به عهده داشتند. نقل است که روزی شخصی نزد امام ابوحنیفه رحمة الله آمد و سوال نمود که من نذر کردم همه مال و دارایی خود را در اختیار امام مسلمین قرار دهم تا هرطور که می تواند خرج نماید. در عصر امام ابوحنیفه منصور دوانیقی خلیفه بود. آن بزرگوار در جواب فرمودند که نذر خودت را به امام جعفر صادق رحمه الله ادا نمایید چون ایشان امام معنوی مسلمانان هستند.

سخنرانی امام رضا در جمع اهل سنت نیشابور

ابوزرعه که یکی از علمای برجسته آن زمان بود می نویسد زمانی که امام رضا از مدینه منوره راهی خراسان شدند، نرسیده به شهر نیشابور مسلمانان اهل سنت این شهر در بیرون از شهر به استقبالش آمدند و از محضر ایشان تقاضای نصیحت و سخنرانی کردند. ایشان سخنان شان را با این حدیث مشهور که از اجداد بزرگوارش شنیده بود شروع کرده و فرمودند: «کلمة لااله الاالله حصنی فمن قالها دخل حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی»
ایشان سرانجام بعد از تلاش ها و مجاهدت ها و مهاجرت ها و تحمل سختی ها و مشقت ها به خاطر حق گویی در سال 203 هجری به دست مامون مسموم گشت و در شهر توس حیات خود را بدرود گفت و در همان جا نیز دفن گردید. خداوند ما را جزو پیروان راستین آن بزرگوار قرار بدهد. آمین.