بنابر نص قرآن و سنت وحدت بین مسلمانان واجب است

  هیثم جواد الحداد

خطبه اول

 

از بزرگترین مصائب این امت اختلاف و تفرقه است ،خداوند در قرآن کریم در آیه 46،45 سوره مبارکه انفال می فرماید:

«یَـٰأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءامَنُواْ إِذَا لَقِیتُمْ فِئَةً فَٱثْبُتُواْ وَ ٱذْکُرُواْ ٱللَّهَ کَثِیراً لَّعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید وقتى برخوردید به گروهى (از دشمن) پس پایدارى کنید و خدا را زیاد به خاطر آورید بلکه رستگار شوید(45).

«وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاَ تَنَـٰزَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ ٱصْبِرُواْ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّـٰبِرِینَ»

و فرمانبرى کنید خدا و فرستاده‏اش را و نزاع مکنید که سست شوید، و در نتیجه نیروی تان تحلیل رود و خویشتن‏دارى کنید که خدا با خویشتن‏داران است(46).

 

از مهم ترین عوامل قوام یک امت اتحاد است، با اتحاد امت با عزت و سربلند است و به خواسته های خود می رسد و دارای حیاتی ایمن و مطمئن است. با اتحاد دشمنان از او می ترسند و دارای هیبت می باشد.

 

خرد جمعی به اتحاد است همانطور که اسلام به آن امر می کند. اساس پیروزی در واقع همین نکته است، ولی متاسفانه الان تفرقه و جدایی در امت اسلام می بینیم که باعث شده ضعیف و فقیر شوند و برادری شان به دشمنی مبدل شود.

 

بحث ما در این خطبه حکم وحدت بین مسلمانان است.

ما امروزه محتاج بیان حکم وحدت بین مسلمانان هستیم، در واقع مسلمانان امروزه در نهایت غفلت ازین حکم هستند. چه برسد به اینکه بخواهد سعی و تلاش در اجرای آن داشته باشند.

امروزه شاهد تلاش عده ای از برادران خود هستیم که به دنبال ایجاد تفرقه و اختلاف بین مسلمانان هستند، و گروهی از برادران ما فکر می کنند مسلمان یعنی تفرقه داشتن.

مهم ترین ویژگی این امت وحدت آن است خداوند در قران کریم سوره مومنون آیه 52 میفرماید:

«وَ إِنَّ هَـٰذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وٰحِدَةً وَأَنَاْ رَبُّکُمْ فَٱتَّقُونِ»

و این مردم همه داراى یک دین امت شما هستند. امتى واحده و من پروردگار همه شما هستم پس از من‏ پروا کنید.

بنابراین با توجه به نص قرآن و سنت می گوییم وحدت بین مسلمانان واجب است.

 

بیانات قرآن و روایات درباره وجوب وحدت مسلمانان گوناگون است.

گاهی خداوند به طور صریح امر به وحدت می کند، در آیه 103 سوره آل عمران می فرماید:

‏«وَٱعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ ٱللَّهِ جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَٱذْکُرُواْ نِعْمَةَ ٱللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُم أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَاناً وَ کُنتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مّنَ ٱلنَّارِ فَأَنقَذَکُمْ مّنْهَا کَذٰلِکَ یُبَیّنُ ٱللَّهُ لَکُمْ ءایَـٰتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»

و همگى به وسیله ریسمان خدا خویشتن را حفظ کنید و متفرق نشوید و نعمت خدا بر خویشتن را به یاد آرید، به یاد آرید که با یکدیگر دشمن بودید و او بین دلهایتان الفت برقرار کرد و در نتیجه نعمت او برادر شدید. و در حالى که بر لبه پرتگاه آتش بودید، او شما را از آن پرتگاه نجات داد. خداى تعالى این چنین آیات خود رابرایتان بیان مى‏ کند تا شاید راه پیدا کنید.

 

قرطبی رحمت اله علیه می گوید: خداوند امر کرده به الفت و نهی کرده از تفرقه، همانا تفرقه همراه با شکست و اتحاد همراه با پیروزی است.

 

در صحیح مسلم از ابی هریره نقل شده که گفت رسول خدا فرمودند:« إِنَّ اللَّهَ یَرْضَى لَکُمْ ثَلَاثًا، وَیَکْرَهُ لَکُمْ ثَلَاثًا، فَیَرْضَى لَکُمْ أَنْ تَعْبُدُوهُ وَلَا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا، وَأَنْ تَعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا ولا تَفَرَّقُوا، وَ یَکْرَهُ لَکُمْ قِیلَ وَقَالَ وَکَثْرَةَ السُّؤَالِ وَ إِضَاعَةِ الْمَالِ».

همانا خداوند از سه چیز شما راضی است و از سه چیز شما کراهت دارد، راضی است برای اینکه شما عبادتش کنید و چیزی را شرکش قرار ندهید و به ریسمان الهی چنگ زنید و متفرق نشوید و مکروه دارد برای شما سروصداهای اضافی و زیاد خواستن و ضاعه کردن اموال را

 

و گاهی خداوند امر می کند به بدست آوردن اموری که جز با اتحاد بدست نمی آید، در سوره حجرات آیه 10 می فرماید: :

«إِنَّمَا ٱلْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُواْ بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»

تنها مؤمنین برادر یکدیگرند پس بین برادران خود اصلاح کنید و از خدا پروا کنید،شاید موردرحمش قرار گیرید.

و در آیه 1 سوره انفال می فرماید:

«فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ أَصْلِحُواْ ذَاتَ بِیْنِکُمْ»

پس از خدا بترسید،و میان خود صلح ‏برقرار سازید.

 

و از انس بن مالک نقل شده که رسول خدا می فرمود: «لا تَبَاغَضُوا وَلَا تَحَاسَدُوا وَلَا تَدَابَرُوا، وَکُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانًا، وَلَا یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ»

به یکدیگر کینه نورزید و حسد نورزید و با یکدیگر مخالفت نکنید و همانا در بندگی خدا با یکدیگر برادر باشید و برای مسلمان حلال نیست که بیشتر از سه روز با برادر خود قهر باشد. این روایت را امام احمد نقل کرده که در صحیح مسلم از ابی هریره نقل شده است.

این آیه مبارکه امر می کند مسلمانان را به بدست آوردن هر چیزی که محبت بین شان را زیاد می کند و نهی می کند از هر چیزی که باعث تفرقه در صفوف شان می شود، و صریحا امر می کند که با یکدیگر برادر باشید، و برادری بین شان امکان ندارد مگر زمانی که با هم متحد باشند زیرا برادری با اختلاف و تفرقه منافات دارد.

 

ای مومنان از راهکارهای قران و سنت که دلالت بر وجوب وحدت بین مسلمانا می کند نهی صریح از تفرقه و اختلاف است، خداوند در قران سوره انفال آیه مبارکه 45 می فرماید:

«وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاَ تَنَـٰزَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ ٱصْبِرُواْ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّـٰبِرِینَ»

و فرمانبرى کنید خدا و فرستاده ‏اش را و نزاع مکنید که سست شوید، و در نتیجه نیرویتان تحلیل رود و خویشتن‏دارى کنید که خدا با خویشتن‏داران است‏.

 

طبری می گوید : خداوند می فرماید ای مومنان خدا و رسولش را در آنچه که امر می کند و از آنچه که نهی می کند پیروی کنید و با آنها مخالفت نکنید و با یکدیگر نزاع نکنید زیرا سست می شوید، و بین یکدیگر اختلاف ایجاد نکنید زیرا متفرق می شوید و دلهایتان از یکدیگر جدا می شود در نتیجه سست می شوید و ضعیف می شوید.

طبری از ابن عباس نقل می کند که در ذیل آیه 105 سوره آل عمران که خداوند می فرماید : 

«وَ لا تَکُونُوا کَالَّذینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیم‏»

و شما مانند اهل کتاب نباشید که بعد از آن که آیات روشن به سویشان آمد اختلاف کردند و دسته ‏دسته شدند و آنان عذابى عظیم خواهند داشت.‏

 

ابن عباس گفته است: «در این آیه و مانند این آیه از قرآن کریم خداوند مومنان را به اتحاد و اجتماع امر کرده و آنها را از تفرقه و اختلاف نهی کرده و خبر می دهد به آنها که کسانی که قبل از شما در دین خداوند اختلاف و خصومت داشتند هلاک شدند.

 

زکریا بن سلام از پدرش نقل می کند که مردی گفت رسول خدا فرمود :

«أَیُّهَا النَّاسُ عَلَیْکُمْ بِالْجَمَاعَةِ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ، أَیُّهَا النَّاسُ عَلَیْکُمْ بِالْجَمَاعَةِ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ» ثَلَاثَ مِرَارٍ، قَالَهَا إِسْحَاقُ.»

ای مردم بر شما باد به جماعت و دوری کنید از تفرقه، ای مردم بر شما باد به جماعت و دوری کنید از تفرقه، سه بار این مطلب را فرمودند این را اسحاق گفته است.

 

و نعمان بن بشیر از پیامبر نقل می کند که فرمودند:

«الجماعة رحمة، والفرقة عذاب»

جماعت رحمت است و تفرقه عذاب است.