مدح و منقبت اهل بیت در موسیقی آیینی اهل سنت

خاطره من ازسال ها پیش است. بین سال 70 تا 75. من پژوهشی داشتم در موسیقی های مختلف. طبعا موسیقی قوم ترکمن را نیز باید بررسی می کردم دیداری داشتم با یکی از بزرگان منطقه مرحوم آخوند نظری. یک شب کامل صحبت های ما طول کشید. درخلال این صحبت ها، ارادت ایشان نسبت به اهل بیت برای من جالب بود! به شوخی میگفتم شما نفوذی نیستید؟ خیلی حکیمانه جواب داد. این تفسیر شماست که اهل بیت را ازخود می دانید؟ درحالی که اگر ارادت ما بیش از شما نباشد کمتر نیست.

 

من که دنبال موسیقی آیینی بودم، همراه شدم با دوست پژوهشگرم آقای موسی جرجانی. او هم چندسالی در عرصه موسیقی و فرهنگ مردم ترکمن کار کرده بود. با هم دیگر وارد مباحث شدیم و به جزئیات پرداختیم. مشاهده کردیم نقش اهل بیت در موسیقی ترکمن بسیار زیاد است. به طورمثال کتابی تحت عنوان زندگانی امام حسین مرثیه نامه ای به زبان ترکمن وجود دارد که در گذشته و اکنون بزرگان هر خانواده در ماه محرم و صفر و رمضان آن را می خواندند. یک نوع تعزیه نامه ای است به زبان ترکمن. در جستجوی کسانی بودم که این شبیه نامه را اجرا کنند. با دونفر از قدمای خبره این کار آشنا شدم که آن ها نیز جلوه ای دیگر از منقبت اهل بیت را به نمایش گذاشتند.

 

بخشی دیگر از موسیقی قوم ترکمن به صورت منظوم از داوری های امام علی است. بخشی دیگر شامل ترانه هایی است که افراد آن منطقه در اجرای آن مهارت بالایی داشتند. همچنین درسفری که به تربت جام داشتم متوجه شدم در دهه ی محرم آیین خاصی وجود دارند. به طور مثال درجوزقان مزاری است که مو و دندان پیامبر به اعتقاد خودشان درآنجا نگه داری می شود. در دهه محرم از روستایی نزدیک آنجا پیاده و پای برهنه شیون کنان به سمت مزار می روند و در آن جا به نوحه سرایی می پردازند و درکنار هم به عزاداری مشغول هستند و نذری هم می دهند و جالب تر از آن که محتشم خوانی می کنند و به مدح و ستایش مناقب اهل بیت مشغول هستند.