حضور سنّی های جنوب یمن در جبهه های ایران علیه صدام

دولت جنوب با ایران، دولت شمال با صدام!

یمن حدود 25 میلیون نفر جمعیت دارد که حدود 8 میلیون آنها از سادات هستند. یعنی تقریبا یک سوم جمعیت یمن سیّد هستند.

♦در زمان انقلاب ایران یمن دو قسمت بود: یمن شمالی و یمن جنوبی. دولت جنوب با ایران بود، ولی دولت شمال در جنگ طرفدار عراق بود. اما عجیب اینجاست که در شمال یمن بیشتر مردم شیعه اند و در جنوب بیشتر مردم سنی. رابطه جنوب با ایران در آن زمان یک رابطه سیاسی، فکری بود. دولت جنوب یک دولت چپ و مارکسیست بود. رابطه خوب این دولت با ایران شبیه رابطه خوب دولت حافظ اسد در سوریه با ایران بود.

♦رابطه مردم شمال که شیعه زیدی بودند هم با ایران خوب بود. آن شرایطی که شیعیان دوازده امامی برای مرجع تقلید دارند، زیدی ها برای «امام» دارند به اضافه دو شرط دیگر: اول اینکه سید باشد. دوم اینکه باید حکومت داشته باشد. فرقی نمی کند که این حکومت از طریق انقلاب به او رسیده باشد یا از طریق دیگری. زیدی ها امام خمینی را به عنوان «امام» طبق مذهب خودشان پذیرفتند. لذا رابطه مردم شمال یمن با انقلاب اسلامی یک رابطه دینی و معنوی بود.

♦مردم جنوب کماکان رابطه فکری خود با ایران را دارند. رابطه معنوی و دینی مردم شمال هم کماکان برقرار است. بعضی از رویکردهای سلفی ممکن است در نسل های جدید اهل سنت تاثیرات منفی گذاشته باشد ولی نسل های قبلی به شدت علاقمند به ایران هستند. می گویند ایران پیشرفت کرد در حالی که ما به او کمک کردیم، چرا الان به ما کمک نمی کند؟ این همه تاثیرگذاری انقلاب اسلامی در حالی بود که یمن جنوبی حدود 150 سال مستعمره انگلستان بود. نسل های قبلی که هنوز زنده اند انگلیسی بلد هستند. اما انقلاب اسلامی آنچنان روی اینها تاثیر گذاشت که حتی حاضر شدند برای انقلاب بجنگند و شهید بشوند. با اینکه سنّی بودند به شدت تحت تاثیر گفتمان ظلم ستیزانه امام قرار گرفتند. دفاع امام از مستضعفین خیلی برای آنها جذاب بود. علاوه بر این خود شخصیت امام هم تاثیر زیادی روی آنها گذاشت. یعنی هم متاثر از شخصیت امام بودند و هم افکارش.

به ایران رفتم و دست امام را بوسیدم!

♦یادم هست تقریبا در سال 2000 میلادی در شهر حضرموت در جنوب یمن یک مغازه ای بود که در آن تلفن عمومی وجود داشت. به این مغازه ها «کابینة الاتصالات» می گفتند. دیدم بالای آن با خطی درشت و بزرگ نوشته «اتصالات روح الله الخمینی»! در آن زمان شیعیان در شمال یمن جرات چنین کاری نداشتند چون در آن زمان علی عبدالله صالح روی مردم فشار زیادی می آورد ولی در جنوب این اتفاق افتاده بود.

♦این اتفاق بعد از یکی شدن دو یمن در سال 1994 رخ داد. یعنی این کابین دولتی نبود و متعلق به مردم بود. یعنی علاوه بر فشار دولت، فشار بعضی جریانات سلفی هم وجود داشت. رفتم از مسئول آن کابین پرسیدم که شما شیعه نیستید و القاعده هم در این منطقه حضور دارد، چطور اسم خمینی را روی کابین خود گذاشتید؟ گفت من زمان جنگ ایران و عراق در جبهه های ایران حضور داشتم! من پیش امام رفتم و دستش را  بوسیدم! می گفت از جنوب یمن برای کمک به ایران افراد زیادی آمدند. از طرف دولت یمن جنوبی هم رفته بودند. می گفت دو نفر از رفقایم هم شهید شدند.

،،انقلاب در جنوب یمن خیلی نفوذ داشت. حتی در آن زمان در یمن جنوبی زندگینامه امام خمینی در مدارس تدریس می شد،،

♦انقلاب ایران یک انقلاب شیعی نبود که علیه اهل سنت باشد. مردم جنوب که سنّی بودند می دیدند که انقلاب علیه یک شاه شیعه انجام شده است. در واقع آنها می دیدند که مسئله اصلی مسئله ظلم است نه دعوای مذاهب. به همین خاطر تحت تاثیر تبلیغات رسانه هایی که سعی می کردند این انقلاب را دشمن اهل سنت معرفی کنند، قرار نمی گرفتند. مضاف بر اینکه اهل سنت جنوب خیلی معتدل هستند. رویکردهای صوفیانه – معتدل نه افراطی - در آنجا رواج دارد. یعنی بیشتر رویکردهای عرفانی و اخلاقی دارند و آداب و رسوم عجیب بعضی صوفی ها را ندارند. این رویکردهای صوفیانه باعث می شود که نگاه های معتدلی به شیعه داشته باشند. رویکردهای وهابی آن زمان وارد یمن نشده بود، الان این نگاه ها کم کم وارد شده است. علت دیگر این است که رابطه شیعیان شمال با اهل سنت جنوب یک رابطه خوبی بوده است. در یمن جنگ و درگیری میان شیعه و سنی وجود نداشته است.

امام خمینی برای زیدی ها «امام» بود

♦زیدی ها فقط به سه امام معصوم اعتقاد دارند: امام علی «ع»، امام حسن «ع» و امام حسین «ع». بعد از معصومین «امامان» هستند. امام از نظر آنها معصوم نیست. تقریبا در بیشتر مقاطع تاریخ امام وجود داشته است. امامان از جناب زید پسر امام سجاد «ع» شروع می شوند. ممکن است در مقطعی از تاریخ امامی وجود نداشته باشد و یا در مقطعی بیش از یک امام وجود داشته باشد. «امام» در فقه زیدی تقریبا مثل ولی فقیه در فقه شیعه امامیه است. در فقه زیدی گفته می شود که نمازجمعه فقط باید در زمانی که  «امام» وجود دارد برگزار شود. علمای زیدی بعد از انقلاب فتوا دادند که امام خمینی «امام» است و می شود به ایشان در نمازجمعه اقتدا کرد.

♦زیدی ها دو قسم هستند: جارودی ها و صلیحی ها (سلیمانی ها). جارودی ها خلفای ثلاثه را قبول ندارند. اما صُلَیحی ها می گویند خلفا اشتباه کردند ولی ما آنها را قبول می کنیم. حوثی ها از جارودی ها هستند. امام یحیی نیز که قبلا بر شمال یمن حکومت می کرد جارودی بود. کتابی هست به نام «ملوک العرب» که امین الریحانی آن را نوشته است. امین الریحانی یک مسیحی لبنانی است که در آمریکا زندگی کرده است. در آمریکا درباره عرب ها چیزهایی خواند. با اینکه عرب بود، یادگیری زبان عربی را از آنجا شروع کرد! علاقمند به جهان عرب شده بود و بخاطر این پیش سه نفر از ملوک عرب رفت: ملک حسین که شریف مکه بود، ملک عبدالعزیز که نجد را در اختیار داشت و امام یحیی در شمال یمن. او در این کتاب این سه شخصیت را تحلیل می کند. پیشنهاد می کنم برای آشنایی با امام یحیی که زمانی بر شمال یمن حکومت می کرد حتما این کتاب را بخوانید.