نعت خوانی سنی ها برای امام حسین(ع)
مراسم 400 ساله اهل سنت پاکستان در روز عاشورا
این گروه از اهل سنت (بریلویها) صوفی مسلک هستند، قبلا هیچ مشکلی با شیعیان نداشتند و در کنار هم زندگی میکردند. اصلا تعداد وهابیها در آنجا خیلی کم بود اما متاسفانه یک سری از کارهای شیعیان مثل لعن علنی و امثالهم سبب شد خیلی از اینها نه تنها از شیعیان دور شدند حتی وهابی شدند و به سپاه صحابه که تکفیری است پیوستند!
کاچو نوازش علی خان
ایشان از طلاب حوزه علمیه قم است. با او درباره شیوه عزارداری های اهل سنت در پاکستان گفتگو کردم. بحث آخرش هم به این رسید که چگونه جریانات منحرف و تندروی شیعی و پول های عربستان باعث افزایش جمعیت وهابی در پاکستان شده است
جناب آقای نوازش آیا اهل سنت پاکستان در ماه محرم و بزرگداشت یاد شهدای کربلا مراسم خاصی دارند و آیا اصلا به آیین عزاداری اباعبدالله الحسین اعتقادی دارند؟
قال رسول الله (ص) ان الحسین مصباح الهدی و السفینه النجاه. همه مسلمانان به اهل بیت خصوصا امام حسین علیه السلام علاقه خاصی دارند. کشور پاکستان بعد از کشور اندونزی از نظر جمعیت بزرگترین کشور اسلامی است و حدود 180 میلیون نفر مسلمان دارد که اکثریت آنها هم اهل سنت هستند. اکثریت اهل سنت پاکستان از نظر فقهی حنفی هستند. بخشی هم اهل حدیث و حنبلی. خود حنفی ها به دو گروه بریلویها و دیوبندیها تقسیم میشود. دیوبندیها از لحاظ اعتقادی سلفی و بریلوی ها از نظر اعتقادی، صوفی مسلک هستند. اکثریت سنیهای پاکستان بریلویها یعنی صوفی مسلکند. این گروه که حدود 140 میلیون نفر از جمعیت پاکستان را شامل می شوند به اهل بیت و بویژه امام حسین (ع) علاقه خاصی دارند. این دسته در محرم عزاداری مخصوص خودشان را دارند. در خانقاه ها و مساجد جمع میشوند و عالمی در رابطه با فضایل شهدای کربلا سخنرانی میکند. و در روز عاشورا هم برای شیعیانی که عزاداری میکنند شربت می آورند و در عزاداری آنها شرکت میکنند.
فرمودید که علمای اهل سنت برای مردم سخنرانی میکنند، محتوای سخنرانی آنها مربوط به چه مسائلی است و چه چیزی را برای مردم بازگو میکنند؟
من از صحبتهای علامه طاهر قادری یکی از خطبای معروف پاکستان برای شما مثال می آورم که بزرگترین عالم متفکر بریلویها است. ایشان یک سخنرانی درباره امام حسین علیه السلام دارند با عنوان «سرالشهادتین» . علامه قادری در این سخنرانی می گویند، زندگی حضرت رسول خدا (ص) برای همه انسانها اسوه و نمونه است، رسول خدا برای انبیاء ، صدیقین ، صلحا و شهدا الگو هستند. به زندگانی حضرت رسول(ص) که نگاه می کنیم می بینیم که ایشان شهید نشده اند. پس چگونه میشود که ایشان برای شهداء هم اسوه و الگو می شوند؟ بعد ادامه میدهد که حضرت رسول (ص) فرموده اند الحسن منی و انا من حسن و همچنین الحسین منی و انا من حسین! بعد علامه در این قسمت مطلب جالبی را باز می کنند مبنی بر اینکه شهادت بر دو قسم است، شهادت سری و شهادت جهری. در شهادت سری هیچ علامت و نشانه ای از زخم بر بدن شهید نیست مثلا به شخصی زهر میدهند و مردم نمیفهمند که این شخص شهید شده است یا نه! اما در شهادت جهری به طرف ضربه ای زده میشود مثلا با چاقو یا گلوله کشته میشود و در بدنش آثار آن وجود دارد. بعد ادامه میدهد که در جنگ خیبر یک زن یهودی به رسول خدا (ص) زهر میدهد اما حضرت به واسطه آن زهر شهید نمی شوند. در جنگ احد نیز حضرت زخمی می شوند اما در اثر آن جراحت شهید نمی شوند. یعنی هر دو نوع شهادت در زمان حیات حضرت رسول(ص) آغاز میشود، شهادت سری در خیبر در وجود حضرت رسول(ص) آغاز و در امام حسن مجتبی تکمیل میشود. چرا که امام حسن (ع) با زهر شهید میشوند و شهادت جهری هم در احد در وجود حضرت رسول (ص) آغاز و در کربلا با شهادت امام حسین (ع) تکمیل میشود. درواقع علامه با این بحث عبارت الحسن و الحسین منی و ... را برای مخاطب تفسیر میکند و بواسطه آن فضایل زیادی از ائمه برای مخاطبین بیان می کنند.
در روز عاشورا چه مراسم ویژه ای توسط اهل سنت برگزار می شود؟
در یکی از شهرهای پنجاب از حدود 400 سال قبل در روز عاشورا مراسم خاصی برگزار می شده است. دراین روز، 140 تابوت نمادین تشییع میشود که 100 تابوت برای اهل سنت و 40 تای آن برای شیعیان است (اینکه چرا 140 تابوت بوده علتش را نمیدانم). در این روز خود اهل سنت هم تعزیه و سوگواری دارند. اما مراسم تابوت گردانی به صورت مشترک بین شیعه و سنی برگزار میشود. زمانی که این تابوتها در خیابان ها گردانده میشوند مردم دور آنها جمع میشوند و به نیت تبرک آنها را می بوسند، زیارت میکنند و گریه میکنند. مثل حالتی که مردم ایران در حرم ائمه دارند. یعنی همه اشیائی که به عنوان نماد در عزاداریها به کار میرود حتی علم و اسبی که نماد ذوالجناح است بین مردم آنجا مقدس است. اما مثلا من در ایران دیده ام که علم عزای امام حسین را که می آورند، برای مردم تقدس ندارد. از این بابت بین احترام به نمادها بین عزاداری ایرانیان و پاکستانیها تفاوت وجود دارد. بریلویها خانقاه دارند که از روز اول محرم در آنجا و مساجد اجتماع میکنند. مصیبت خوانی دارند و گریه میکنند. تقریبا همه چیز در عزاداریشان با شیعیان مشترک است به جز سینه زنی. چرا که آنها سینه زنی ندارند. حتی در شهرهایی هم که اکثریت سنی هستند، زمانی که شیعیان مراسم عزاداری دارند سنی ها هم در آن شرکت میکنند و به عزاداران شیعه خدمت میکنند و از آنها پذیرایی میکنند و شربت و غذای نذری میدهند.
آیا این پذیراییها و نذریها با نیت نذری امام حسین(ع) انجام میگیرد؟
بله آنجا مقوله ای معروف است تحت عنوان "نذر الله نیاز حسین" . یعنی وقتی غذا می دهد می گوید "نذرالله نیاز حسین" . حتی خیلی ها نذر میکنند که اگر حاجتشان برآورده شود یک سال یا چند سال محرم غذا می پزند و برای امام حسین پخش میکنند. من از بعضی از آنها که پرسیدم میگفتند ما حاجتمان از این طریق برآورده شده است.
آیا به جز مراسم تابوت گردانی اهل سنت و شیعیان مراسم مشترکی برای محرم دارند؟
قبلا تقریبا همه مراسم بین بریلویها و شیعیان در پاکستان مشترک بود. اما در حال حاضر که فتنه طایفه گری در پاکستان شعله ور شده است بین شان یک کمی فاصله افتاده است. عواملی باعث شده که مثلا افراطی های شیعه به خلفا توهین می کنند و حساسیت اهل سنت را برمی انگیزند و همین ماجراها باعث شده است که اهل سنتی که سابقا بسیار در مراسم عزاداری شیعیان در حسینیه ها شرکت میکردند، الان زیاد در مراسم شرکت نمی کنند. اما همچنان در روز عاشورا همه می آیند و سعی میکنند به عزاداران خدمت کنند. قبلا ما در هر مراسمی که می رفتیم اکثرا بریلوی ها می آمدند، یعنی با این حجم و گستردگی در مراسم شیعیان شرکت میکردند اما متاسفانه الان یک سری کارهای طایفه گرایانه و مذهب گرایانه از هر دو طرف این حضور را کمرنگ کرده است.
روضه خوانی طارق جمیل، رهبر جماعت تبلیغ پاکستان برای امام حسین «ع» (دانلود)
یعنی اینکه در مراسم شیعیان شرکت نمیکنند؟ یا اینکه دیگر خودشان هم مراسم نمی گیرند؟
هنوز بریلوی ها مراسم میگیرند ولی در مجالس شیعیان زیاد شرکت نمی کنند. در مراسم شان شخصی به نام «نعت خوان» (همان مداح ) می آید و در مدح امام حسین(ع) نعت میخواند. از نعت خوانان معروف اهل سنت پاکستان «اویس قادری» است. البته در کنار همه اتفاقات بد و فتنه طایفه گری، اخیرا یک اتفاق خوب هم در رابطه با عزاداری امام حسین (ع) در پاکستان رخ داده است؛ آنهم شایع شدن ذکر حسین در «جماعت تبلیغ» است. شاید به جرات بتوان گفت که «جماعت تبلیغ پاکستان» بزرگترین جماعت تبلیغ در دنیاست. حدود 4 میلیون نفر در آن عضو هستند مقر آن نزدیک شهر لاهور است. رئیس این جماعت آقای "طارق جمیل" از گروه دیوبندیهاست که سلفی هستند. همانطور که گفتم مرسوم بود که از اهل سنت پاکستان فقط بریلویها عزاداری میکردند اما در سالهای اخیر آقای طارق جمیل در محرم و صفر بسیار فضائل اهل بیت را بیان میکنند و حتی من تعجب کردم که ایشان مصیبت هم می خواندند و مردم دیوبندی هم گریه میکنند. این درحالی است که دیوبندیها مراسم تعزیه و عزاداری را بدعت میدانند. اما جماعت تبلیغ که اکثرا هم دیوبندی هستند، بیشتر سعی میکند فرا مذهبی و فرا طایفه ای کار کند . یعنی نمی گویند ما دیوبندی یا بریلوی هستیم، بلکه میگویند ما مسلمان هستیم و اگر بگویید شما دیوبندی هستید قبول نمی کنند و میگویند همانطور که حضرت رسول(ص) مسلمان بوده اند ما هم مسلمان هستیم. همین باعث شده در عقایدشان کمی متفاوت از دیوبندیها باشند. اصلا خود طارق جمیل طرفدار وحدت شیعه و سنی است و در این باره هم برای شیعه و سنی زیاد صحبت کرده است. از طرف دیگر هم درفضایل و مصایب اهل بیت علیهم السلام هم صحبتهای زیادی داشته اند.
آیا مصایبی که اهل سنت میخوانند همین شکل و ظاهری را دارد که شیعیان میخوانند و مداحی میکنند؟
اهل سنت نوحه و مداحی ندارند. آنها «نعت» دارند . یعنی مثلا نعت حضرت رسول(ص) و یا نعت امام حسین (ع) و ... . در این نعتها فضایل بیان میشود. اینکه امام حسین(ع) چه کسی بوده، چطور و کجا شهید شده اند و از این دست اطلاعات به مخاطب داده میشود. فرهنگ نعت خوانی بین اهل سنت هم چیز جدیدی نیست، شما اگر به اشعار اقبال لاهوری توجه کنید در آنها نمونه های بسیاری از این نعتها را میبینید که در آنها فضائل اهل بیت عنوان شده است. حتی رهبری انقلاب هم در این باره گفته اند کمتر شاعر شیعه ای به اندازه اقبال لاهوری که از اهل سنت بوده درباره اهل بیت شعر فلسفی و عمیق گفته است. و یا چشتی اجمیری که از روسای بزرگ صوفی مذهبان بود، که شعرهای زیادی در وصف اهل بیت حتی به زبان فارسی گفته است. اشعار این شعرا و اشعاری هم که خود نعت خوانان اضافه میکنند به عنوان نعت در مراسم و مجالس ماه محرم خوانده میشود.
آیا از علمای اهل سنت شخص خاصی هست که در ماه محرم فعالیت ویژه ای داشته باشد؟
اولین نفر از علما "طاهر القادری" است که گفتم خیلی در این زمینه تاثیر گذار بوده اند. در محرم و صفر مراسم بزرگ و خاصی میگیرند که خیلی از مردم اهل سنت در این مراسم شرکت میکنند. دومین حزب بزرگ بریلویها که رئیس آنها "حامد رضا" است . ایشان علاوه بر اینکه از سخنرانان بزرگ مجالس اهل سنت هستند، در مجالس شیعیان هم شرکت میکنند . حتی خطبای بزرگی مثل "اصغر درس" با اینکه از اهل سنت و بریلویها هستند اما در مجالس شیعیان نیز سخنرانی میکنند و شیعیان هم به ایشان خیلی علاقه دارند.
شما به عنوان کسی که شیعه هستید و هم بین اهل سنت بوده اید آیا مورد خاصی وجود دارد که درمورد آن احساس نگرانی کرده باشید؟
بله، ببینید این گروه از اهل سنت (بریلویها) که من از آنها گفتم و صوفی مسلک هستند، قبلا هیچ مشکلی با شیعیان نداشتند و در کنار هم زندگی میکردند. اصلا تعداد وهابیها در آنجا خیلی کم بود اما متاسفانه یک سری از کارهای شیعیان مثل لعن علنی و امثالهم سبب شد خیلی از اینها نه تنها از شیعیان دور شدند حتی وهابی شدند و به سپاه صحابه که تکفیری است پیوستند! و از طرف دیگر پول های عربستان در گسترش وهابیت خیلی موثر بوده است. اساس کار سپاه صحابه این است که شیعیان را به خاطر توهین و لعن به صحابه و امهات مومنین میکشند. بریلویها همانطور که اهل بیت را قبول دارند این اصحاب و امهات مومنین را هم قبول دارند. بیایید ما خودمان را به جای آنها بگذاریم، اگر کسی به حضرت زهرا (س) توهین کند چه حالی به ما دست میدهد! آیا ما تحمل میکنیم؟ یا همان کارهایی را میکنیم که یک سنی وقتی به امهات مومنین توهین میشود انجام میدهد؟ یعنی این عمل شیعیان باعث شده که نه تنها شرکت آنها در مجالس عزاداری کمتر شود بلکه خیلی از آنها به وهابیت پیوسته اند۔ الان از طرف تشیع انگلیسی یک شبکه در زبان اردو بنام الخدیجه راه اندازی شده و این فتنه طایفه گری را بیش از پیش گسترش خواهد داد.
