وظیفه ما در قبال درگیری داخلی مسلمانان
خداوند در آیه 9 سوره حجرات می فرماید اگر دو طایفه از مومنین به نزاع پرداختند (مثلا دو کشور اسلامی و یا دو گروه اسلامی) فورا میان آنها صلح و آشتی برقرار کنید. اگر یکی بر دیگری تجاوز کرد، با آن متجاوز بجنگید تا به فرمان خدا روی کند. پس اگر طایفه متجاوز دست از تجاوز کشید، بین آن دو گروه با عدالت و صلح برقرار کنید.
حجت الاسلام محسن قرائتی
متن زیر پیاده شده یکی از جلسات قرآنی حجت الاسلام قرائتی است که به تفسیر آیه 9 سوره حجرات می پردازد. موضوع این آیه درگیر شدن دو گروه مسلمان با همدیگر است. فایل صوتی این جلسه را می توانید از اینجا دانلود کنید.
خداوند در آیه 9 سوره حجرات می فرماید اگر دو طایفه از مومنین به نزاع پرداختند (مثلا دو کشور اسلامی و یا دو گروه اسلامی) فورا میان آنها صلح و آشتی برقرار کنید. اگر یکی بر دیگری تجاوز کرد، با آن متجاوز بجنگید تا به فرمان خدا روی کند. پس اگر طایفه متجاوز دست از تجاوز کشید، بین آن دو گروه با عدالت و صلح برقرار کنید.
این آیه از آیات بسیار مهم است. همیشه در طول تاریخ جنگ وجود داشته و خداوند در این آیه وظیفه ما را در قبال این جنگ ها مشخص می کند. درس هایی که از این آیه می گیریم:
– ما نسبت به امت اسلامی متعهد هستیم. اگر دیدیم دو گروه با هم می جنگند، نباید بی تفاوت باشیم و باید میان آنها میانجیگیری کنیم و آشتی برقرار کنیم.
- مومن بودن مانع جنگیدن نیست. دو طائفه از مومنین هم ممکن است با هم بجنگند.
- وظیفه امت اسلامی در شرایط مختلف تفاوت می کند. در بعضی شرایط باید اصلاح کنیم. در بعضی شرایط باید جنگ کنیم. در آیه هم می گوید که آشتی دهید و هم می گوید که اگر کسی گردن کلفتی کرد، سرکوبش کنید.
- اصلاح باید فوری باشد. نباید معطل کنید. تا جنگ آغاز شد، اصلاح را آغاز کنید.
- در جامعه اسلامی نباید به یاغی فرصت و مهلت داد. اگر دیدید یکی از آن دو گروه مسلمانان بر دیگری زور می گوید، به او فرصت ندهید. این نشان می دهد که مسلمانان باید دارای حکومت و انسجام و قدرت مانور و بسیج باشند وگرنه بدون اینها نمی توان یاغی ها را سرکوب کرد. اگر حکومت اسلامی نباشد به خیلی از آیات قرآن نمی توان عمل کرد. وقتی حکومت و قدرت نباشد، نمی شود یاغی را سرجایش نشاند.
- قیام مسلمانان با هدف مقدس انجام می شود. آیه نمی فرماید برای انتقام و یا قدرت نمایی بجنگید. بلکه می فرماید جنگ برای این است که طرف مقابل به فرمان خدا برگردد. اگر برگشت دیگر کاری با او نداشته باشید. جنگ ها برای این است که مردم به خواست خدا تن دهند نه به خواست ما.
- در اسلام برای مبارزه زمان مطرح نیست، بلکه هدف مطرح است. نمی گوید جنگ 2 ساله یا 4 ساله. زمان جنگ وقتی به پایان می رسد که طرف مقابل به فرمان خدا برگردد.
- برقراری و حفظ امنیت و عدالت مهمتر از جان مومن است. می فرماید اگر مومنانی دست به طغیان زدند، خون آنها را بریزید تا امنیت برقرار شود. قرآن می گوید اگر با نصیحت کار درست نمی شود، همه مسلمانان علیه زورگو متحد شوند تا او را سرجای خود بنشانند: خشونت در برابر خشونت.
- برای آتش بس آغاز به بازگشت کافی است. یعنی همین که یاغی به سمت حق برمی گردد، دست از سر او بردارید. لازم نیست که طرف مقابل یک مومن دوآتشه شود. همین که دست از یاغی گری اش برداشت، بس است.
- در سرکوب یاغی کاری به زن و بچه اش نداشته باشید. فقط آن کسی که یاغی گری می کند را سرکوب کنید. امیرالمومنین «ع» وقتی افرادی را به جبهه می فرستاد می فرمود حتی درختان آنها را قطع نکنید. چون منبع غذایی آنهاست. ابن ملجم به فرق حضرت ضربت زده بود، اما وقتی برای ایشان شیر آوردند، فرمود به ابن ملجم هم شیر بدهید. نان او را نباید قطع کرد. حتی وقتی می خواهید حیوان را بکشید، قبلش به او آب بدهید.
- اصلاحی ارزش دارد که حق به صاحبش برسد. می فرماید آشتی ای بدهید که عادلانه باشد. این سکوت مرگبار است. نمی فرماید به هر قیمتی آشتی بدهید. می فرماید در چارچوب عدالت آشتی بدهید.
- حدیثی داریم که برادر دینی خودت را یاری کن، چه ظالم باشد و چه مظلوم. اگر مظلوم است، او را در گرفتن حقش کمک کن. اگر ظالم است جلوی ظلمش را بگیر.
- در سرکوب یاغی هیچ شرطی در کار نیست. هرکه بود، خودی یا آشنا باید سرکوب شود.
- در اصلاح باید خسارت جنگ پرداخت شود. کسی که خرابی ایجاد کرد، باید خسارت بدهد. چون خداوند می فرماید که آشتی در چارچوب عدالت.
- در مرحله درگیری معلوم نیست متجاوز کیست. اینجا فقط باید تلاش شود تا درگیری تمام شود. بعد از آن در چارچوب عدالت باید تلاش کنیم حق به حقدار برسد.
