در حال بارگذاری ...
htm { } 
ضرورت وحدت اسلامی در اندیشه ابوالاعلی مودودی گسستگی در صفوف مسلمانان مستلزم جواز قتل!
ضرورت وحدت اسلامی در اندیشه ابوالاعلی مودودی

گسستگی در صفوف مسلمانان= مستلزم جواز قتل!

معتقد بود: اگر مسلمانی اهل نماز و روزه و امثال آن باشد، ولی به قدر سرمویی از حکم یک پارچة جماعت و اجتماع حقیقی اسلامی سرپیچی کند و در صفوف مسلمانان گسستگی به وجود آورد، عمل او مستلزم جواز قتلش خواهد بود.

علی امیرخانی

 
ابوالاعلی مودودی نگاشتة مستقلی درخصوص مسئله وحدت و انسجام مسلمانان ندارد؛ اما از سیره عملی و از لابه لای نوشته های متعددش، میزان اهتمام ایشان به مسئله راهبردی وحدت و هم بستگی مسلمانان تا حدودی آشکار می شود. مودودی به اتحاد و انسجام جامعة اسلامی و عدم تزلزل در اجتماع مسلمانان عنایت ویژه داشت و بر آن بود: کسی که قدرت اجتماع مسلمانان را متزلزل کند یا به نحوی صدمه ای بر آن وارد سازد، جنایتی بس بزرگ مرتکب شده که آن را نه با اقرار به توحید می توان جبران کرد و نه با نماز و روزه؛ ازاین رو معتقد بود: اگر مسلمانی اهل نماز و روزه و امثال آن باشد، ولی به قدر سرمویی از حکم یک پارچة جماعت و اجتماع حقیقی اسلامی سرپیچی کند و در صفوف مسلمانان گسستگی به وجود آورد، عمل او مستلزم جواز قتلش خواهد بود.(1) 
مودودی با یادآوری کثرت مسلمانان در سراسر گیتی و عدم یک پارچگی آنها با یکدیگر که باعث پژمردگی و ضعف آنان در برابر مستکبران و خواری آنها شده است، از گسستگی مسلمانان شکوه می کند. او به این حقیقت اشاره می کند که اگر مسلمانان متحد شوند و هرکدام فقط یک سنگ ریزه پرتاب کنند، کوهی بس عظیم به وجود خواهد آمد. وی با این بیان، بر ضرورت ایجاد وحدت و هم بستگی هرچه بیشتر مسلمانان تأکید می کند.(2) 
بر اساس این نگرش، سیرة عملی مودودی بر رعایت مسائل وحدت بخش و پرهیز از اختلاف و تفرقة مذهبی استوار شده بود. برای نمونه پس از پیشنهاد برنامة اسلامی برای دانشگاه علیگر بیان می کند: هیچ مانعی ندارد که برنامة مذکور را به تصویب علمای شیعه نیز برسانیم و دیدگاهای آنها را هم جویا شویم؛ حتی اگر مایل باشند می توانند طبق مبانی خودشان، کتاب های مناسبی برای دانشجویان شیعه تهیه کنند؛ اما بهتر است در برنامة درسی دانشگاه، حتی الامکان اختلاف های مذهبی راه نیابد تا نسل آیندة تمام فرقه های اسلامی، تحت مبادی و اصول مشترک اسلامی تربیت یابند(3) 
توحید کلمه در سایه سار کلمة توحید 
مودودی اشاره می کند که دعوت انقلابی انبیا، بر اصل بنیادی توحید استوار است و این عقیده، عقیده ای عملی، سازنده، عامل جنبش اجتماعی و وحدت آفرین است که بر اساس آن هیچ کس هیچ تسلطی بر دیگران ندارد و هیچ طبقه یا نژادی برتر از دیگران نیست: دعوت انقلابی و سازندة انبیا، هیچ گاه به مرزبندی طبقاتی نینجامیده و اختلافات آن را تشدید نکرده است؛ بلکه بر یک سانی و عدالت بین انسان ها و نژادها تأکید کرده است.(4) 
تعصب؛ مهم ترین عامل گسستگی امت اسلامی 
به اعتقاد مودودی، یکی از ویژگی های بارز دوران صدر اسلام این بود که بر اثر آموزه های توحیدی قرآن کریم و تلاش های ارزشمند پیامبر اعظمˆ در راستای اندیشة توحیدی، با هرکس طبق اصول عالیة اسلامی رفتار می شد و جامعة آن روز از هرگونه تعصب قبیله ای و نژادی رها شده بود.(5) از این رهگذر اتحاد و هم بستگی مثال زدنی، میان مسلمانان به وجود آمد و آن پیروزی های معجزه آسا را به دنبال داشت؛ اما از زمان روی کار آمدن خلیفة سوم و نزدیکان و افراد قبیلة او، دوباره تعصبات قومی و نژادی احیا شد و به دنبال آن وحدت و اتحاد پدیدآمده، تحت تأثیر قرار گرفت. این روند با آغاز حکومت بنی امیه و تبدیل کامل خلافت راشده به پادشاهی و امپراتوری و در پی آن، زنده شدن کامل روح نژادگرایی و عصبیت خواهی ادامه یافت و متأسفانه سبب از بین رفتن هم بستگی و انسجام مثال زدنی مسلمانان شد.(6) 
ازاین رو از دیدگاه مودودی، مهم ترین و اصلی ترین عامل ایجاد اختلاف و گسستگی در بین مسلمانان، ظهور تعصبات قومی و نژادی بوده است که بعدها در قالب تعصبات خشک مذهبی نیز نمایان شد و عامل اصلی اختلاف بین مذاهب مختلف اسلامی گردید. 
(برای مطالعه بیشتر در این زمینه، مقاله «مبانی نظری تقریبی امام خمینی «ره» و مولانا مودودی» و «مولانا مودودی و فتنه تکفیر» در قسمت ضمائم قابل دانلود است.)
پانوشت: 
1. ابوالاعلی مودودی، پایه های اخلاقی برای جنبش اسلامی، ص21 ـ 22. 
2. همو، تبیین مفاهیم اسلامی در خطبه های نماز جمعه، ص26. 
3. همو، آیین شجاعان، ص191. 
4. همو، فلسفة جهاد در اسلام، ص30 ـ 31. 
5. همو، «تفکر سیاسی در صدر اسلام»، در: تاریخ فلسفه در اسلام، ج2، ص107. 
6. همو، الخلافة و الملک، ص109 ـ 110؛ همو، اسلام در دنیای امروز، ص37. 

 



نظرات کاربران