هدف حضرت زهرا چه بود؟
نمیشود به اسم حضرت زهرا «س» وحدت را از بین برد!
وقتی امروز ما به یاد زهرا(سلام اللَّه علیها) جلسه تذکر تشکیل می دهیم تا به آستان مقدس حضرتش ادای احترام و ارادت و اخلاص کنیم، به کدام زهراست؟ زهرایی که در زمان زندگی اش همه چیز را تحمل می کرد تا مبادا به هم پیوستگی اجتماعی، عملی، سیاسی و وحدت تضامنی و سرنوشت امت اسلامی آسیب ببیند. آیا امروز جایز است که به عنوان اظهار اخلاص به چنین بانویی، از وحدت سرنوشت اسلامی چشم بپوشیم و بگوییم و بکنیم آنچه به این وحدت آسیب میرساند؟
شهید سیدمحمد حسینی بهشتی
امروزه نقش قبله برای مسلمانان جهان این است که هر مسلمانی هنگام نماز در هرگوشه دنیا به سوی کعبه به نماز می ایستد. اگر میان نمازگزاران دنیا و کعبه خطی رسم کنند، یا به عبارت دیگر تابلویی ترسیم کنیم که در آن نمازگزاران مسلمان در جهان و جهت به نماز ایستادن آنها را نشان دهد، نمایشگر نوعی مرکزیت جهانی و وابستگی یکایک مسلمانان به این مرکزیت جهانی است. آنچه می تواند برای نهضت اسلام و مسلمانان شعار قرار گیرد، عبارت از این نوع به هم پیوستگی متمرکز است که بر محور اسلام و تسلیم حکم خدا و آیین خدا بودن استوار است و مرکزیت آن با توحید و نبوت و تسلیم بودن در برابر آنچه وحی و نبوت از جانب خدا برای رهبری انسان ها آورده است. چنین به هم پیوستگی متمرکزی بر محور ایمان و عقیده و تسلیم در برابر عقیده بودن، شعار واقعی اسلام است! بنابراین اگر بخواهیم شعار بودن قبله واحد را به زبان روز بیان کنیم، باید اینطور تعبیر کنیم: «مردمی که ایدئولوژی واحد آنها را به هم پیوسته و این ایدئولوژی بر زندگیشان تسلط کامل دارد، تشکیل دهنده جامعه جهانی اسلام هستند. اگر به سوی کعبه به نماز بایستیم در حالی که دل هایمان، جان هایمان، زندگی هایمان، مصلحت هایمان و سرنوشتهایمان از هم جدا باشد، آیا باز هم چنین قبله واحدی می تواند شعار اسلام باشد؟ هرگز.»
از این رو تاکیدی که همواره باید در تعلیم و تربیت یک مسلمان به کار رود، این است: «ای مسلمان! لازمه جدایی ناپذیر مسلمان بودن این است که خود را در سرنوشت با همه مسلمانان جهان سهیم، شریک و یکی بدانی (سهیم بودن کم است؛ بلکه باید یکی بدانی). یک مسلمان به آن اندازه پیرو واقعی اسلام است که زندگی اش نمایشگر این به هم پیوستگی با سرنوشت مسلمانان دیگر جهان باشد. کسانی که به هر عنوان می کوشند این به هم پیوستگی در سرنوشت را متزلزل کنند، منحرفان از اسلام هستند، هر چند به سوی کعبه به نماز بایستند.»در این روزها به نام نامی بضعه الرسول، فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در میان ما مجالس سوگواری، یادبود و تذکر تشکیل می شود. در این مجالس باید قبل از هرچیز به دوستداران زهرا (سلام الله علیها) این نکته یادآوری شود که مگر نه این است که این بانوی بزرگوار از روش، شیوه و رفتار عده ای از صحابه پیغمبر دلی افسرده و پرخون داشت؟ مگر نه این است که دخت بزرگوار پیغمبر از آن مقدمان صحابه پدر بزرگوارش ناراضی بود و ناراضی از دنیا رفت؟ وقتی که به شوهر بزرگوارش علی(علیه السلام) گله کرد و گفت: «اینچنین بر من ستم می رود و تو اقدام نمی کنی؟» در همان هنگام صدای اذان بلال بلند شد که می گفت: «اللَّه اکبر، اشهد ان لا اله الاّ اللَّه و اشهد ان محمد رسول اللَّه.» در این حال شوی بزرگوارش به او فرمود: «فاطمه جان! کدامیک را مقدم می داری؟ جلوگیری از ستم بر خود یا حفظ این اذان؟» گفت: «حفظ این اذان را مقدم میدارم.» گفت: «پس اعلام می کنم اگر قرار است این اذان حفظ شود، باید شکیبا و بردبار باشی.» منظور حضرت علی(علیه السلام) چه بود؟ یعنی فقط اذان بر سر مناره ها بگویند؟ یعنی آیا نظر مولا علی(علیه السلام) و همسر بزرگوارش اینقدر پایین بود که مسلمان ها فقط اذان بگویند، هیچ چیزشان با پیروی از رسول خدا(ص) هماهنگ نباشد، اما دلخوش باشند که اذان گفته می شود؟ یعنی علی (علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) دلشان می خواست فقط نام محمد رسول اللَّه(صلّی اللَّه علیه وآله وسلّم) بر سر مناره ها باشد؟ هرگز! اگر از همه چیز فقط اسمش بماند، از اسم بی مسما کاری ساخته نیست. این همان است که قرآن با آن مبارزه کرد. این همان است که در عصر پیغمبر یهود و نصارا می گفتند: «وَ قَالُواْ کونُواْ هُودا أَوْ نَصَارَی تَهْتَدُواْ» (بقره ١٣٥) (گفتند: یهودی یا مسیحی باشید تا هدایت یابید) هر کس یهودی یا مسیحی باشد، او در راه خداست! «وَ قَالُواْ لَن یدْخُلَ الْجَنَّه إِلَّا مَن کانَ هُودا أَوْ نَصَارَی» (و گفتند: هرگز کسی به بهشت درنیاید، مگر آنکه یهودی یا ترسا باشد.) قرآن پاسخ می دهد: «هرگز چنین نیست: «بَلَی مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ» (بقره ١١٢) آن کس که تسلیم خدا و باایمان باشد و به آنچه ایمانش اقتضا می کند عمل کند، به بهشت می رود؛ می خواهد نامش یهودی، مسیحی یا مسلمان باشد.»
آنچه قرآن و آنچه سنت و عترت همواره بر آن تکیه کرده این است که قرار نیست فقط اسم بماند، بلکه باید مسما بماند. بنابراین آنچه مولا علی(علیهالسلام) به زهرا (سلام اللَّه علیها) فرمود که زهرا جان اگر قرار باشد قدمی در راه دفع ستم از تو بردارم اذان از بین خواهد رفت، نه فقط ظاهر اذان، بلکه از بین رفتن امتی به نام امت اسلام بود. وقتی امروز ما به یاد زهرا(سلام اللَّه علیها) جلسه تذکر تشکیل می دهیم تا به آستان مقدس حضرتش ادای احترام و ارادت و اخلاص کنیم، به کدام زهراست؟ زهرایی که در زمان زندگی اش همه چیز را تحمل می کرد تا مبادا به هم پیوستگی اجتماعی، عملی، سیاسی و وحدت تضامنی و سرنوشت امت اسلامی آسیب ببیند. آیا امروز جایز است که به عنوان اظهار اخلاص به چنین بانویی، از وحدت سرنوشت اسلامی چشم بپوشیم و بگوییم و بکنیم آنچه به این وحدت آسیب میرساند؟ هرگز. همین جاست که بینش اسلامی و تشیع ما و دوستان ما از بینش دیگران جدا می شود و ما بر این جدایی سخت پافشاری می کنیم. ما میگوییم شیعه علی (علیه السلام) کسی است که دنباله رو علی باشد، نه کسی که علی علی بگوید اما عملش متخلف از عمل علی (علیه السلام) باشد. ما میگوییم شیعه زهرا (سلام اللَّه علیها) (با اینکه زهرا (سلام اللَّه علیها) امام نیست، کسی است که پیرو مخلِص امام است و وقتی انسان دنباله روی او باشد، باز هم دنباله روی امام است) و دوستداران و محبان فاطمه (سلام اللَّه علیها) کسانی هستند که آن چه به خاطر آن فاطمه خون دل خورد تا از دنیا رفت را فدای زهرا زهرا گفتن نکنند. زهرا زهرا گفتنی که فقط برای این باشد که بنشینیم در غمِ زهرا بگرییم و سوگوار باشیم اما با عملمان قلب زهرا (سلام اللَّه علیها) را جریحه دار کنیم، گمان نمی کنم در هیچ قاموسی و در هیچ جامعه ای بتواند دوستی زهرا باشد، مگر اینکه زهرا (سلام اللَّه علیها) را بد شناخته باشیم. مگر آنکه خیال کنیم شخصیت بزرگ زهرا (سلام اللَّه علیها) چنین است که دوست دارد مرید داشته باشد و میلیون ها نفر به او احترام بگذارند، هرچند بهای این ارادتمندی و احترام، از بین بردن چیزی باشد که خود زهرا (سلام اللَّه علیها) به خاطر آن خون دل خورد. آیا ما چنین تصویری از این بانوی بزرگوار داریم؟ و اگر کسی چنین تصویری از این بانوی بزرگوار ترسیم کند، چه قدر زهرا (سلام اللَّه علیها) را شناخته است؟ برادران و خواهران عزیز! بیدار و هوشیار باشید! در احترامتان به پیغمبر و اهل بیت (سلام الله علیهم اجمعین) یادتان نرود که به پیغمبر و اهل بیتی احترام می گذارید که مظهر بی هوایی هستند؛ علی بی هوی، زهرای بی هوی، حسین بی هوی، صادق بی هوی، کاظم بی هوی؛ یعنی اصلا به خود نیندیشند، به آن بیندیشند که خدا رسالتش را بر دوش آنها گذاشته است. آن وقت دیگر در برابر آنها ایستادن و «مخلصیم و چاکریم» گفتن بی معناست. آیا می شود «مخلصیم و چاکریم» گفتنی که به هدف این بزرگواران اخلال وارد کند، مورد قبول آنها باشد؟ پس در تمام این فرصت های سالانه باید اظهار اخلاص ما به این بانوی بزرگ و همچنین به اهل بیت مکرّم پیغمبر، اظهار علاقه به راه، روش و هدف آنها باشد. آنها را به عنوان شخص، مورد علاقه قرار ندهیم، بلکه به عنوان انسان های نمونه ممتاز اسلام، مورد علاقه قرار دهیم. با چنین سیمایی از آنها قدردانی کنیم و با چنین سیمایی برای آنها مدح و مرثیه بگوییم.
یک مثال میزنم تا مطلب به خوبی روشن شود. پدری پسری دارد که در راه خدا و در رکاب پیغمبر خدا شکنجه می بیند و کشته می شود. اگر این پدر جلسه عزاداری و ختمی برای بچهاش گذاشت و در این جلسه ختم گفت: «قربان آن قد و قامتت بروم که از دستم رفت»، آیا این پدر جلسه ختم برای پسر مجاهدش گذاشته یا برای عزیزدردانه ای که قد و قامتش را دوست دارد؟ اگر همین پدر در جلسه ختم گفت: «پسرجان! افسوس میخورم که از دستم رفتی. پسری مجاهد بودی و از دستم رفتی. افتخار می کنم که در راه خدا کشته شدی و آرزو می کنم من هم با تو کشته میشدم»، اگر سخنرانی جلسه ختم این پسر از دست رفته با چنین جمله هایی برگزار شد، آن وقت این پدر جلسه ختم چه کسی را گرفته است؟ پسر مجاهدش. ما برای اشخاصی مجالس سوگواری میگیریم که پیکر آنها و شخص آنها مورد علاقه ما هستند و کاری به مسلک و راه و روش آنها نداریم! آیا آنها از ما چنین محبت و سوگواری خواسته اند؟! یا این مجالس برگزار می شود تا مدح ما و مرثیه ما در زمینه شخصیت های برجسته ای باشد که نمونه های ممتاز و عملی اسلام هستند؟ اگر دومی است، پس همه چیز باید تغییر کند. باید برنامه مجالس یادبود عوض شود. من توصیه ام به رفقای عزیزمان این است که در این عوض کردن ها دچار عقبگرد نشوند، بکوشند و به این کوشش ادامه دهند و در برابر هر آوای مخالفی با روشن بینی بایستند. اتفاقا آیه بعد نسبت به خود به مسلمان ها می گوید که اگر قبله شما را بار اول از قبله مشرکین و در نوبت دوم از قبله یهود و نصارا جدا کردیم، بدین جهت بود: «وَکذَالِک جَعَلْنَکمْ أُمَّه وَسَطا لِّتَکونُواْ شُهَدَآءَ عَلَی النَّاسِ وَ یکونَ الرَّسُولُ عَلَیکمْ شَهِیدا» (و بدین گونه شما را امتی میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.) می خواستیم جامعه مسلمانان یک امت برجسته ممتاز باشد؛ امّتی که بتواند برای همه مردم جهان الگو و نمونه باشد، همچنان که پیغمبر(ص) برای شما الگو و نمونه است. این تعبیر درباره هدف نهضت اسلام خیلی جالب است: نهضت اسلام اول پیغمبری را که ساخته و پرداخته اراده و تربیت خدا بوده است به عنوان الگو و نمونه برای پیروانش معین می کند و بعد می خواهد یکایک این مسلمان ها برای مردم دیگر الگو و نمونه باشند تا اسلام از این راه گسترش یابد.
