رکن مهم هویت اسلامی
دغدغه اجتماع
روشن است که اهتمام در این روایت به معنای عدم تصمیم بر یاری است و کسی که قدرت یاری نداشته باشد را شامل نمی شود. اما در مورد مسلمان نبودن چنین فردی هر چند احتمال قوی تر تفسیر روایت به وجود نقصان در اسلامش است، اما این احتمال نیز وجود دارد که از نظر روایت وی واقعا مسلمان نباشد، زیرا که عدم یاری امام و تقویت کافران و خاموش کردن نور دین، همگی کارهایی اند که شاهد بر خروج از اسلامند
علی بهادرزایی،
طلبه حوزه علمیه قم
مدل امروزی تمدن های انسانی برای روابط اجتماعی مشخص است: معرفی منافع فردی به عنوان تنها ملاک اصیل و قابل ارزش گذاری و ترسیم روابط اجتماعی در چارچوب تشخص و تزاحم این منافع . البته گاهی می توان موارد تقدم منافع اجتماع بر فرد را پیدا کرد؛ اما نباید فراموش کرد که در آن ها هم ملاک ارزشمند بودن همان «منافع فردی» ست و در این موارد مانع یا عاملی صورت آن را تغییر داده است. نقطه مقابل این تفکر نگرشی است که اسلام به جامعه و روابط اجتماعی دارد؛ نگرشی هرچند مبتنی بر تعالی و رشد افراد جامعه به صورت جداگانه، اما متوجه و پایبند به مصالح عمومی اجتماع و سایر اعضاء . دلیل آن هم روشن است: وحدت جوامع در اهداف و ابزار. امام صادق علیه السلام در روایتی گرانقدر از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کنند:«هر آنکه صبحش را شروع کند در حالی که اهتمام به امور مسلمانان نداشته باشد، مسلمانان نیست و هر آنکه ندای یاری طلبی مسلمانی را بشنود ولی آن را اجابت نکند، مسلمان نیست.»(۱)روشن است که اهتمام در این روایت به معنای عدم تصمیم بر یاری است و کسی که قدرت یاری نداشته باشد را شامل نمی شود. اما در مورد مسلمان نبودن چنین فردی هر چند احتمال قوی تر تفسیر روایت به وجود نقصان در اسلامش است، اما این احتمال نیز وجود دارد که از نظر روایت وی واقعا مسلمان نباشد، زیرا که عدم یاری امام و تقویت کافران و خاموش کردن نور دین، همگی کارهایی اند که شاهد بر خروج از اسلامند . (۲) به هرحال چه در این فرض که روایت را به معنای نقصان اسلام بدانیم و چه آن را به این معنا بدانیم که فرد بی دغدغه اصلا مسلمان نیست، آن چه روشن است این است که هویت اسلامی رکن مهمی دارد به نام «دغدغه ی اجتماع» .
پانوشت:
۱ . عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّ النَّبِیَّ صلی لله علیه و آله وسلم قَالَ: مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ . اصول کافی ، چاپ اسلامی ، ج۲ ، ص ۱۶۴
۲ . علامه محمد باقر مجلسی رحمت لله علیه : مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول ؛ ج ۹ ؛ ص ۱۲
