باید مردم را در برابر شبهات واکسینه کنیم
مناظره شیعه و سنی، درست یا غلط؟!
اگر ما بخواهیم با وهابیت و داعش مقابله کنیم راه آن مجادله نیست، بلکه تعامل علمی مناسب با علمای معتدل اهل سنت است. باید سوءتفاهمات اهل سنت برطرف شود تا آنها خود در برابر تفرقه افکنان وهابی ایستادگی کنند. خیلی از اوقات ما در پازل وهابیت بازی می کنیم. آن ها می خواهند که ما را به بعضی حواشی بکشانند تا با واکنش ما بتوانند معتدلین اهل سنت را نسبت به ما بدبین و به طرف خودشان بکشانند.
حجت الاسلام مهدی مسائلی
مجادله احسن، مجادله غیراحسن
در روایات ما دو نوع مناظره و مجادله آمده است: مجادله احسن و مجادله غیراحسن. روایات بسیاری از اهل بیت «ع» نقل شده که شیعیان را از مجادله های غیراحسن برحذر داشته اند. نفع این مجادله ها برای دشمن بیشتر از ماست. امام حسن عسکری «ع» تفاوت مجادله احسن و غیراحسن را اینگونه بیان می فرماید: «مجادله غیراحسن مجادله ای است که با باطل گویی به بحث بپردازی و او دلیلی بر باطل خود اقامه نماید ولی تو با دلیلی که خداوند به حق در مقابل او قرار داده باطلش را رد نکنی، بلکه فقط حرف او را انکار کنی یا منکر یک واقعیت و ادعای صحیح بشوی که او برای اثبات ادعای باطل خود از آن کمک گرفته است. و بدین سبب آن حق را انکار نموده و به باطل معترف شوی. از خوف آن که بترسی به واسطه آن دلیل مطلوب او ثابت شود. و همه اینها به خاطر آن است که تو راه خلاصی و پاسخ دادن به او را نمی دانی و اینچنین مجادله ای بر شیعیان ما حرام است. زیرا موجب فتنه و گرفتاری پیروان ناتوان ما و نیز اهل باطل می شود. اما اهل باطل آن نقطه ضعف را هنگام بحث با افراد ناتوان از شما دلیلی بر پوچی استدلالهای شما و حجتی بر ادعای باطل شان قرار می دهند و افراد ناتوان شما از مشاهده این وضع دلگیر و محزون می شوند. چون می بینند اعتقاد صحیح آنها در چنگ اهل باطل تضعیف گردیده است.»( احمد بن على طبرسى، الإحتجاج ، مشهد: نشر مرتضى ، 1403 ق، ج1، ص21.)
مناظرات جریان افراطی اینگونه است. بین شیعه و سنی مناظره می گذارند، 5 دقیقه به یک طرف وقت می دهند و 5 دقیقه به طرف دیگر. طرف اول در تمام 5 دقیقه شبهه و حرف های پوچی را مطرح می کند تا طرف مقابل را گرفتار کند. دیگری هم 5 دقیقه فرصت دارد که جواب بدهد، این هم می بیند که در 5 دقیقه نمی تواند آن همه شبهه را جواب بدهد لذا خودش هم در 5 دقیقه هرچه شبهه و تهمت می تواند نثار او می کند! هر دو هم در نهایت ادعای پیروزی در مناظره را دارند! چه اتفاقی می افتد؟ تعداد زیادی دروغ و تهمت درباره مذاهب اسلامی در میان مسلمین گسترش پیدا می کند و هیچ کسی هم در این مناظرات جذب حق نمی شود.
راه مقابله با وهابیت این نیست
در حالی که اگر ما بخواهیم با وهابیت و داعش مقابله کنیم راه آن مجادله نیست، بلکه تعامل علمی مناسب با علمای معتدل اهل سنت است. باید سوءتفاهمات اهل سنت برطرف شود تا آنها خود در برابر تفرقه افکنان وهابی ایستادگی کنند. خیلی از اوقات ما در پازل وهابیت بازی می کنیم. آن ها می خواهند که ما را به بعضی حواشی بکشانند تا با واکنش ما بتوانند معتدلین اهل سنت را نسبت به ما بدبین و به طرف خودشان بکشانند.
اگر هدف ما برطرف کردن سوءتفاهمات است، می شود با بحث کردن آن را حل کرد. اما بعضی اوقات مباحث مبنایی است و نباید آن ها را کوچه و بازاری کرد و به میان عوام کشاند. مباحث تخصصی مبنایی باید در مجامع علمی و توسط علما صورت بگیرد نه در منظر عوام الناس. اگر این مباحث به میان عوام آمد، ایجاد تفرقه و دشمنی می کند.
اما مناظره و مجادله احسن با رعایت ملاحظاتی که باید در نظر بگیریم، هیچ مشکلی ندارد و خیلی هم خوب است. ملاحظات را با مثال عرض می کنم: وقتی شما می خواهید به یک نوزاد غذا بدهید، همان اول جلوی او چلوکباب نمی گذارید. بلکه غذاهای قابل هضم به او می دهید. به بچه اول دبستانی انتگرال یاد نمی دهند، چون کلا از درس زده می شود! ما هم اگر می خواهیم معارف شیعه را گسترش دهیم نمی توانیم از همان اول وارد مسائلی بشویم که طرف مقابل اصلا قابلیت هضم آنها را ندارد. طبیعی است که مخاطب در این صورت حرف ما را پس می زند. نمی شود چیزی که باید در آخرین مراحل گفت، در مرحله اول بیان کرد. این بدسلیقگی ها باعث می شود که نه تنها خدمتی به تشیع انجام نگیرد، بلکه تنفر از شیعه بوجود بیاید. بعضی اعمال مانند فحاشی ذاتا زشت است. ولی بعضی از حرف ها بخاطر اینکه در جایی که نباید گفته شود، گفته می شود اشکال دارد.
اهل بیت «ع» توصیه می کردند که محاسن کلام ما را بیان کنید. امام رضا «ع» می فرمایند: « فإن الناس لو علموا محاسن کلامنا لاتبعونا»( شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج2، ص275) اگر شیوه ما اینگونه باشد دیگر کسی نمی تواند به ما اتهام بزند و خرده بگیرند و وصله بچسبانند.
باید مردم را در برابر شبهات واکسینه کنیم
ما باید به شبهاتی که علیه تشیع وارد می شود جواب بدهیم. باید محکمات عقاید شیعی را برای مردم تبیین کنیم. ولی متاسفانه ما به این محکمات بی توجهیم و صرفا به متشابهات و حواشی می پردازیم. اگر ما محکمات را به صورت درست برای شیعیان تبیین کنیم، احتمال انحراف آنها از بین می رود. ما باید محکمات عقاید شیعی را تبیین کنیم تا شیعیان در برابر شبهات واکسینه شوند. ما باید اصل و اساس ولایت اهل بیت «ع» را با اسلوب درست برای شیعیان جا بیندازیم که در این صورت شبهات تاثیری بر آنان نخواهد داشت.
متاسفانه بعضی ها می خواهند بحث ولایت ائمه «ع» را در بعضی مباحث فرعی تاریخی خلاصه کنند. یعنی مشکلی ندارد که ما با آمریکا و اسرائیل بسازیم و در عین حال تابع ولایت ائمه «ع» هم باشیم و فقط نسبت به دشمنان آن بزرگواران در آن دوره تاریخی بغض داشته باشیم و بس!
