معرفی کتاب
«جریان شناسی انجمن حجتیه»
همین که همه منابع موجود بررسی شده اند به نقطه قوت کتاب تبدیل شده و آن را به عنوان گزارشی از هر آنچه مخاطب می خواهد درباره انجمن و انجمنی ها بداند، بدل کرده است. کتاب، با فصل شکل گیری انجمن حجتیه - که توضیح مختصری درباره آغاز فعالیت های آن است - آغاز شده و در فصل دوم که عنوان «عملکرد انجمن از بدو پیدایش» را دارد، به طور مفصل تری به فعالیت های انجمنی ها پرداخته است.
«در میان افرادی که در انجمن هستند، عناصری انقلابی، مؤمن، صادق، دلسوز برای انقلاب، مؤمن به امام(ره) و ولایت فقیه و در خدمت کشور و جمهوری اسلامی پیدا می شوند، همچنان که افرادی منفی، بدبین، کج فهم، بی اعتقاد و در حال نق زدن و اعتراض هم پیدا می شوند.» این جمله را به نقل از مقام معظم رهبری بر پشت کتابی که روی جلد آن عنوان «جریان شناسی انجمن حجتیه» دارد و دو استاد دانشگاه، آقایان سید ضیاء الدین علیا نسب و سلمان علوی نیک، آن را به رشته تحریر کشانده اند، می توان دید.
کتاب در ابتدا به دلیل آنکه اولا درباره انجمن حجتیه کم کار شده و بعد از انتشار «در شناخت حزب قاعدین زمان» - که اوایل انقلاب نوشته شد و سر و صدایی به پا کرد - و یکی دو کار نسبتا خوب دیگر، کار درخور دیگری نداشتیم، با استقبال خوبی مواجه شد؛ هر چند به دلیل توزیع نامناسب، تیراژ کتاب از چند چاپ بالا نرفت. اطلاق عنوان جریان شناسی به کتاب هم البته مسامحتا قابل پذیرش است، چرا که نویسندگان سعی کرده اند گونه های مختلف انجمنی ها از انقلابی تا ساکت و عافیت طلب و همچنین مخالف را مورد بررسی قرار دهند، هر چند کار کامل نیست و چه بسا سختی کار چنین اقتضا می کرده؛ چراکه نگاهی جامع به همه شعبه های فکری منشعب از انجمن نیازمند دسترسی مناسب به اسناد مختلف و کار میدانی وسیع است، در حالی که این کتاب از منابع موجود و مصاحبه ها و مقالات منتشر شده بهره برده و به نظر نمی رسد که برای کتاب، مصاحبه های خاصی صورت پذیرفته شده باشد.
البته همین که همه منابع موجود بررسی شده اند به نقطه قوت کتاب تبدیل شده و آن را به عنوان گزارشی از هر آنچه مخاطب می خواهد درباره انجمن و انجمنی ها بداند، بدل کرده است. کتاب، با فصل شکل گیری انجمن حجتیه - که توضیح مختصری درباره آغاز فعالیت های آن است - آغاز شده و در فصل دوم که عنوان «عملکرد انجمن از بدو پیدایش» را دارد، به طور مفصل تری به فعالیت های انجمنی ها پرداخته است. حتی در بخشی از آن، جزئیات اسامی افراد و فعالیت شعبه های انجمن در شهرستان ها را هم مورد توجه قرار داده است که البته کلا به نظر می رسد این کتاب در نام بردن از افراد افراط کرده است.
«ابعاد فکری و اعتقادی انجمن» فصل سوم کتاب است و از همین رو در آن بخش نگاه حجتیه ای ها به انتظار و مهدویت، نقل و سپس نقد شده است و بعضی مستندات روایی آنان برای ادعایشان هم بررسی و رد شده است.
از نقاط قابل توجه این کتاب، توجه به «ساختار تشکیلاتی انجمن حجتیه» در فصل چهارم آن است. نام بردن واحدهای انجمن، برنامه های خاص آنان برای نفوذ در حوزه های علمیه و ادارات و آموزش و پرورش و تعهدات تشکیلاتی اعضا و لایه های آنان، مواردی هستند که در این بخش مورد توجه قرار گرفته اند که البته در صورت وجود منابع، جا داشت که مفصل تر هم مورد بررسی قرار گیرد.
دو گانه بررسی «روابط انجمن با رژیم پهلوی» و نوع مواجهه آنان با «نهضت امام خمینی» فصل های بعدی کتاب را تشکیل می دهند و نهایتا نیز فصلی با عنوان «تحرکات اخیر انجمن حجتیه» قرار داده شده است که به برخی فعالیت های جدید صاحبان تفکر انجمنی پرداخته است و البته این بخش هم جای تکمیل بسیار دارد، چرا که انجمنی ها امروز فعالیت های رسانه ای و تشکیلاتی بسیار مفصلی دارند که باید درباره آنها تامل داشت.
از نقطه های جذاب کتاب، استناد پیاپی به صاحب نظران یا آشنایان نزدیک جریان انجمن حجتیه است. به عنوان مثال در چند جا از طیب - عضو فعال سابق انجمن که پس از انقلاب جزو توابین شد و به مخالفت با آنان هم پرداخت - نقل قول های جالب توجهی شده است، از جمله: «چون برای انجمن مبارزه با بهائیت مطرح است و رژیم منحط شاه به عنوان یک خطر عمده برای اسلام در بینش انجمن مطرح نیست، بنابراین انجمن گاهی اوقات برای مبارزه با بهائیت به مقاماتی که در رژیم گذشته صاحب نفوذ و قدرت هستند، متوسل می شود تا حدی که به مرز مقامات و شخصیت های رژیم شاه نزدیک بشود و به گونه ای آنها را متقاعد کند که بیایند و کمک کنند!»
معرفی نویسنده
سید ضیاءالدین علیانسب
محل تولد: آذربایجان شرقی
تابعیت: ایران
تاریخ تولد: 1/1/1345
زندگینامه علمی: در سال 1362 وارد حوزه علمیه تبریز شد. پس از مدتی تحصیل در آنجا به حوزه علمیه تهران رفت و در نهایت در حوزه علمیه، قم سکنی گزید و در سال 1373 به حلقه درس خارج راه یافت. وی از اساتیدی همچون مرحوم آیت الله معرفت، مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله سبحانی و استاد احمد عابدی کسب فیض علمی و اخلاقی کرد و پس از مدتی تحصیل در قم به زادگاه خویش برگشت و در آن دیار به تدریس در دانشگاه ها پرداخت.
محل تولد: آذربایجان شرقی
تابعیت: ایران
تاریخ تولد: 1/1/1345
زندگینامه علمی: در سال 1362 وارد حوزه علمیه تبریز شد. پس از مدتی تحصیل در آنجا به حوزه علمیه تهران رفت و در نهایت در حوزه علمیه، قم سکنی گزید و در سال 1373 به حلقه درس خارج راه یافت. وی از اساتیدی همچون مرحوم آیت الله معرفت، مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله سبحانی و استاد احمد عابدی کسب فیض علمی و اخلاقی کرد و پس از مدتی تحصیل در قم به زادگاه خویش برگشت و در آن دیار به تدریس در دانشگاه ها پرداخت.
