آیت الله محسن اراکی دبیرکل مجمع تقریب مذاهب در گفتگو با مجله فرهنگ و علوم انسانی عصر اندیشه علل انحرافات جریان شیعی را تشریح کرد .سوال : امروزه ایدئولوژی اسلام ناب و تشیع انقلابی با آلترناتیوهایی مواجه شده است که عموماً به شکل هدایت شده ای عمل
آیت الله محسن اراکی دبیرکل مجمع تقریب مذاهب در گفتگو با مجله فرهنگ و علوم انسانی "عصر اندیشه" علل انحرافات جریان شیعی را تشریح کرد .
سوال : امروزه ایدئولوژی اسلام ناب و تشیع انقلابی با آلترناتیوهایی مواجه شده است که عموماً به شکل هدایت شده ای عمل می کنند و از جانب کشورهای غربی حمایت کامل می شوند. این جریانات با نام هایی مانند «اسلام آمریکایی» و «تشیع انگلیسی» شناخته شده اند. به نظر شما مولفه های هرکدام از جریانات ایدئولوژیک چیست؟ به عنوان شخصی که سالها در انگلستان تحصیل و تدریس کرده است، چه تصویری از این جریانات ترسیم میکنید؟
جواب : مقوله اسلام آمریکایی که حضرت امام مطرح فرمودند و همچنین مقوله تشیع و یا حتی تسنن انگلیسی بسیار جدی است و به هیچ وجه شعار یا کار تبلیغاتی سیاسی نیست؛ بلکه یک جریان حقیقی است که ما نه تنها از طریق اطلاعات و معلومات به آن دست یافته ایم، بلکه تجربه های میدانی هم این حقیقت را آشکارا اثبات میکنند .
بنده ابتدا ابعادی از این جریان را روشن میکنم و سپس روی برخی از نمونه های مشخص آن متمرکز میشوم. از اسلام آمریکایی میگذرم، چون مردم ما در طول این سالها کم و بیش با آن آشنا شده و مشاهده کرده اند که آمریکا در ربع قرن اخیر چگونه تلاش کرد اسلام را به گونه ای معرفی کند که همساز و همراه سیاستهای او باشد .
ما در حال حاضر با دو جور اسلام آمریکایی سر و کار داریم. یکی اسلام طالبانی و القاعده ای و داعشی است که طرح آن برای کوبیدن و منزوی کردن اسلام اصیل توسط سازمانهای جاسوسی آمریکا و سیا تدوین و با پول و حمایت های سیاسی و نظامی کشورهای همراه و هم سیاست آمریکا اجرا شد . امروز این مطلب، موضوع چندان پنهانی نیست که افشای آن مشکل باشد. کسی که از روند امور سیاسی در منطقه اندک اطلاعی داشته باشد، به روشنی با این حقیقت آشناست. آمریکا به این ترتیب یک نوع اسلام افراطی را علم کرد تا به دنیا بگوید اسلام این است. الان میبینید چقدر رسانه های آمریکایی و انگلیسی اصرار دارند داعش را به عنوان دولت اسلامی در دنیا جا بیندازند.
من بارها با این تجربه عجیب در لندن مواجه بوده ام که به هنگام معرفی اسلام، هیچ وقت از ما و روحانیون موجه و مورد اعتماد مردم که مراکز اصلی اسلامی را مدیریت می کنند، دعوت نمی کنند.
در لندن به جای ما کسانی را می آورند که یک چشمشان لوچ و یک دستش بریده است و به جای دست بریده هم یک چنگال آهنی گذاشته اند . بله ، سخن گفتن و ادبیاتش هم جز فحاشی و ادبیات بسیار زشت و انزجار آور چیزی نیست و آن وقت او را به عنوان رهبر مسلمین اروپا یا انگلیس معرفی می کنند، آن هم نه در یک یا دو رسانه و نه در یک روز و دو روز، بلکه به کرات و در روزهای متوالی. این اسلامی است که آمریکا و انگلیس ساخته اند.
اسلام نوع دیگر فقط نامی از اسلام دارد و محتوای آن همان چیزی است که آمریکاییها میخواهند.
این اسلام می گوید هیچ یک از احکام اسلام لازم الرعایه نیستند و می توانید همه آنها را رها کنید، کافی است فقط اسمت مسلمان باشد، ولی محتوای کاملاً اروپایی داشته باشی. زن و مرد میتوانند به سبک اروپایی مراوده داشته باشند و ادبیات و فرهنگ و معاشرتها و رفتارها و سبک زندگی، همه به سبک آمریکایی باشد.
سوال : روند ورود و نفوذ این جریانات در ایران چگونه بود؟ طرح اسلام آمریکایی که اول بار امام خمینی مطرح کردند در ایران توسط چه کسانی طراحی و پیگیری می شد ؟
جواب : امام که فرمود اسلام آمریکایی، از یک حقیقت مسلم سخن گفت. این اسلام آمریکایی را در کشور ما چهره های غربزدهای که همواره با اسلام حقیقی در افتاده اند، ترویج و از آنان به عنوان فیلسوفان و برجستگان فکری عرصه هنر و ادبیات تجلیل می کنند تا فرهنگ غربی در جامعه ما بشود اصل و از اسلام چیزی جز پوسته و نام باقی نماند.
بنابراین اسلام آمریکایی یک وجه افراطی دارد و یک بعد تفریطی. قرآن کریم در سوره حمد به افراط و تفریط اشاره کرده است و میفرماید: «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ* صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ». مفسرین معتقدند ضالین یعنی مسیحیانی که پیغمبرشان را خدا نامیدند و «المَغضُوبِ عَلَیهِمْ» یهودند که پیغمبرشان را حتی به پیغمبری هم قبول نداشتند و به هر چه که دستور می داد عمل نمی کردند . جریان افراط و تفریط همواره در برابر مکتب انبیا وجود داشته اند. امروز هم اسلام آمریکایی یا افراطی است یا تفریطی .
سوال : دلیل اینکه جریان های معارض اسلام پروژه هایی مانند اسلام آمریکایی و تشیع انگلیسی را طراحی کردند چه بود ؟ چرا این جریان پس از انقلاب اسلامی ایران قوت گرفت؟
جواب : انقلاب اسلامی ایران، تشیع را وارد مرحله جدیدی کرد. جهان سلطه تلاش کرد انقلاب را از بین ببرد و یا در داخل ایران محصور کند، بنابراین ابتدا خواست این معنا را جا بیندازد که این یک انقلاب ایرانی است و تشیعی هم که ترویج می کند، تشیع ایرانی است و باید آن را از تشیع سایر کشورها متمایز دانست. قویترین تجمع شیعیان بعد از ایران در عراق است، برای همین جداسازی این دو تشیع در اولویت قرار گرفت و این نخستین نشانه تشیع انگلیسی است . انگلیس برای این کار لشکری از رسانه ها، روشنفکران و نیروهای نظامی خود را بسیج و به شدت روی تشیع کار کرد و ابتدا چهره های موثر تشیع عراق را در برابر ایران قرار داد. در روزهای اول سقوط صدام، شخصیتهای شیعی طرفدار ایران در عراق شروع به مصاحبه، سخنرانی و اعلام موضع کردند، اما به تدریج اکثر آنان ناگزیر شدند از ایران اعلام برائت کنند، چون در غیر این صورت انگلیسی ها و آمریکاییها هیچ نقشی را در آینده عراق به آنها نمی دادند.
سوال : به نکته خوبی اشاره کردید که غرب تلاش کرد انقلاب را در ایران محصور کند. این تلاش تا چه حد موفق بود؟ مثلاً آیا عراق به عنوان دومین کشور شیعه جهان که طولانی ترین مرز زمینی را با ایران دارد از این پروژه متاثر شد؟
جواب : البته مساله بسیار عمیق تر و گسترده تر از اینهاست. استعمار غرب در عراق کار بسیار عمیق فرهنگی انجام داد و نهادهای فرهنگی فراوان از جمله حوزه های علمیه ای را تاسیس کرد و از آنجا که چهره های اصیل روحانیت شیعی زیر بار آنها نمی رفتند، بنابراین امیدش را به نیروهای طالب شهرت و قدرت وبی مایه ای بست که به دلیل کم دانشی و بی تقوایی بین مردم جایگاهی ندارند.
در کنار انگلیس و آمریکا، سلطنت طلبها با سازماندهی سیا تلاش کردند از برخی از افراد بی مایه و بدون سابقه علمی، چه در داخل ایران و چه در عراق، عالم و حتی مرجع تقلید بسازند!
سوال : پس در عراق زمینه برای پیدایش و رشد جریان تشیع انگلیسی آماده تر بود . آیا همین زمینه باعث تقویت جریاناتی مانند جریان شیرازی در عراق شد؟ تحلیل شما درباره جریان شیرازی و تهدیدهای احتمالی این جریان برای تشیع انقلابی چیست؟ آیا میتوان جریان شیرازی را ساخته و پرداخته غرب مخصوصاً انگلیس دانست؟
جواب : عالم و مرجع شدن معیار دارد. عالمی که به درجه اجتهاد میرسد، باید نظریه علمی قوی ارائه بدهد، سالها در محضر استادان بزرگ زانو بزند و علم بیاموزد و سپس بتواند دانش خود را در قالب سخنرانی ها و کتابهایی به دیگران منتقل کند، شاگردانی را تربیت کرده باشد که گواه بر فضل و دانش استاد خود باشند. همه مراجع همواره از بزرگترین اساتید حوزه بوده و طلاب بیشماری پای درس آنها نشسته و آنان را به عنوان دانشمند قبول داشته اند.
این آقا نه شاگرد برجسته ای دارد و نه کتاب ارزشمندی. بنده شاگردان ایشان را دیده و کتابهای ایشان را که کاملاً گواه بر بی سوادی ایشان است مطالعه کرده ام . اگر ایشان کتاب نمینوشت، شاید در ذهن ما این شبهه ایجاد می شد که ایشان چیزهایی میداند، اما نمی گوید و نمی نویسد. از همه مهمتر اینکه محضر استاد برجسته ای را هم درک نکرده است . هیچ نشانه ای از اطلاع از علوم جدید هم که در ایشان نیست ، با این همه نه تنها رسانه های ضد انقلاب و سلطنت طلبها که حتی خود رسانه های انگلیس هم سعی دارند برای ایشان در جهان تشیع جایگاهی را دست و پا کنند.
ما نمیخواهیم بگوییم آقای «سید صادق شیرازی» مزدور انگلیسی هاست، بلکه میخواهیم بگوییم انگلیسی ها دارند ایشان را به عنوان چهره شاخص تشیع معرفی می کنند . اگر ایشان مثل همه طلبه ها درس بخواند، مشکلی نیست، ولی اگر بخواهند او را که واجد هیچ یک از شاخص های مرجعیت نیست و حتی در حد یک عالم فاضل حوزوی هم سواد ندارد، به عنوان مرجع معرفی کنند، جای چون و چرا دارد. برخی از طلبه های فاضل حوزه به لحاظ علمی در جایگاه بالاتری از ایشان قرار دارند و اصلاً با هم قابل مقایسه نیستند. اینکه فقط کسی محاسنی و شکل و قیافه ای داشته باشد و بتوان او را برای عوام به عنوان یک آدم بزرگ جا انداخت که دلیل مرجعیت نمی شود.
اما چرا ایشان انتخاب شده است؟ دلیلش روشن است. ایشان با تمام مبانی انقلاب مخالف است و در صحبت هایش به جوانها میگوید پدرانتان اشتباه کردند که انقلاب کردند. آیا پدران جوانها اشتباه کردند که آمریکا و انگلیس را از این مملکت بیرون انداختند؟ اشتباه کردند که گفتند اسلام و قرآن؟ ما قبل از انقلاب یک نفر را هم نداشتیم که بتواند قرآن را لااقل از رو درست بخواند. ایشان می گوید آمریکاییها بر این مملکت حاکم نبودند. جوان ما در دانشگاه جرات نداشت نماز بخواند، اما الان این همه قاری و حافظ قرآن داریم و جوانان ما در هنگام اعتکاف مساجد را پر میکنند. ما آن دوران را دیدیم که یک خانم باحجاب جرات نداشت در دانشگاه درس بخواند. زنان ما به دلیل فسادی که در دوران شاه بر دانشگاه ها حاکم بود، از درس خواندن محروم بودند . امروز دانشجویان دختر ما از دانشجویان مرد بیشترند.
امام در یکی از سخنرانیهایشان میفرمایند ما مملکتی داشتیم که شراب فروشی هایش از کتابفروشی هایش بیشتر بود . واقعاً همین طور بود، ولی حالا الحمدلله این مملکت دارد در تولید علم یکی از کشورهای سرآمد دنیا می شود. جوانان ما در دوره دبیرستان تاکنون ۵۰ اختراع ثبت شده دارند، در حالیکه در دوره شاه از استادان دانشگاه هم اختراع ثبت شده نداشتیم . وقتی این آقا می گوید دوران شاه خیلی خوب بود معلوم است چه کسانی دارند از او حمایت می کنند.
قرآن کریم میفرماید کسانی که حقایق را نمیگویند، در روز قیامت در پیشگاه خداوند متعال مسئولند. ما که میگوییم رسانه هایی که در اختیار ایشان هستند و درباره ایشان تبلیغ میکنند، انگلیس پشتیبانی می کند ، برای این حرف مدرک داریم . اولاً آدمهایشان آمده و مطالب و مسائل پشت پرده این رسانه ها را گفته اند که در جای خود باید مقامات رسمی اعلام کنند ، ولی مدرکی که برای همه روشن است و چندان مطلب دشوار و رازآمیزی نیست پاسخ به این پرسش ساده است که مگر اروپا و آمریکا همه ماهواره های ما را نبستند ؟ «سحر»، «العالم»، «پرس تی وی »، «المنار حزب الله»، الاقصای حماس مسدود نشدند ؟ من تجربه بسیار طولانی و مستندی از وضع آزادی در اروپا دارم که باید در وقت خود به شکل مبسوط و مستدل بیان کنم تا معلوم شود آنها واقعاً چه نوع آزادی را ترویج می کنند. در اینجا فقط به چند مورد ساده اشاره میکنم.
سوال : شما در انگلستان چندین موسسه و نشریه تاسیس کرده اید که «کالج اسلامی لندن» یکی از آنهاست . آیا در این کشور واقعاً فضا برای فعالیت همه گروه های مذهبی باز است. آیا همان امکاناتی که در اختیار گروه هایی مانند جریان شیرازی قرارداده می شود برای شما نیز فراهم بود؟
جواب : ما مدت ها تلاش کردیم در آنجا یک رادیو راه بیندازیم و رسانه ای داشته باشیم که به شدت مانع شدند. در دانشگاه لندن جلسه سخنرانی برگزار و از آقای «روژه گارودی» برای سخنرانی دعوت کردیم ، جلوی سخنرانی ایشان را گرفتند.
با تلاش عده ای از دانشجویان در یکی از دانشگاه های لندن کنفرانس اندیشه امام خمینی (ره) را برگزار کردیم و آمدند که جلوی کنفرانس را بگیرند، ولی دانشجوها مقاومت کردند . سرانجام وقتی دیدند حریف دانشجوها نمی شوند، گفتند نه اجازه دارید ضبط صوت داخل سالن ببرید، نه کسی حق دارد از این جلسه گزارش تهیه کند و نه حتی اجازه دادند عکس بگیریم. یک کنفرانس علمی دانشگاهی که به هیچوجه هم رنگ و بعد سیاسی نداشت.
آنها هر روز دارند در دانشگاه های ما حرفهایشان را میزنند و کسی هم جلوی آنها را نمی گیرد، آن وقت به ما میگویند شما آزادی ندارید، ما آزادی داریم.
از این نمونه ها بسیارند. آنها به هیچ وجه اجازه نمیدهند هیچ خبر مثبتی از مقام معظم رهبری در رسانه هایشان منتشر شود. مقام معظم رهبری پیام حج فرستادند و ما هر چه سعی کردیم لااقل بخشهایی از این پیام را در رسانه های آنها منعکس کنیم، اجازه ندادند. بالاخره با روزنامه گاردین صحبت کردیم و گفتیم شما که هر چیزی را آگهی میکنید، ما هم میخواهیم یک آگهی به شما بدهیم. خلاصه قبول کردند و پول آگهی را از ما گرفتند و ما در نیم صفحه از روزنامه گاردین، پیام حج مقام معظم رهبری را به زبان انگلیسی منتشر کردیم. فکر میکنید با مسئول روزنامه گاردین چه کردند؟
جریمه اش کردند؟
هم جریمه کردند، هم تعقیب و هم دادگاهی اش کردند و از او تعهد گرفتند که این کار دیگر تکرار نشود. این آزادی حاکم بر این کشورهاست. من همیشه گفته ام چون کسی جرات ندارد علیه آنها حرفی بزند، می گویند آزادی . اگر کسی سخن، منطق و حرفی داشته باشد که در دیگران اثر کند و برخلاف حرف آنها باشد، آن وقت معلوم می شود چقدر اهل آزادی هستند و چقدر تحمل صدای مخالف را دارند.
چرا با پیام مقام معظم رهبری چنین برخوردی شد؟ چون در این پیام آمده است رژیم غاصب و به زعم آنها کلمه غاصب موجب ایجاد نفرت از یهود می شود. الان رسانه های این آقایان که همگی از انگلیس و آمریکا پخش می شود، نفرت به مسلمین را ترویج نمی کنند ؟ جنگ ایجاد نمی کنند؟ اینها شب و روز دارند میگویند لعنت بر فلان، لعنت بر بهمان. شیعه و سنی هم برایشان فرقی ندارد. هر دو را علیه هم می شورانند . شیخ حسین شحاطه، این عالم شیعی مصری چرا کشته شد؟ دلیلش کاری بود که یکی از رسانه های سید صادق شیرازی کرد. این رسانه زیر نظر داماد برادر آقای سید صادق شیرازی اداره می شود . اینها با شیخ حسن شحاطه مصاحبه و او را وادار کردند به بعضی از مقدسات اهل سنت جسارت کند و حرفهای بسیار زشتی بزند . نتیجه این شد که مردم کوچه و خیابان ریختند و آن شیخ و همراهانش را کشتند . اینها نه القاعده بودند، نه داعش، بلکه مردم بودند. برنامه های آن ماهواره را بین مردم پخش و آنها را تحریک کردند. خود من پوسترهایشان را دیدم که به دیوارها چسبانده و روی آن نوشته بودند مردم! چگونه کسی را که به مادر شما اتهام زنا میزند، تحمل میکنید؟ منظور ام المومنین عایشه است . چگونه تحمل می کنید کسی را که درباره مقدسات شما اینگونه صحبت می کند ؟ مردم شوریدند و این آقا را کشتند و جنازه اش را روی زمین کشیدند .
کاملاً روشن است که این رسانه ها چه می کنند. اروپاییها کوچکترین اعتراضی به این مساله ندارند که چرا شیعه و سنی را به جان هم میاندازید؟ مگر شما نگفتید مردم را نباید به جان اسرائیلی ها انداخت؟ مگر نگفتید نباید به نفرت از سامیها دامن زد؟ عربها هم مثل اسرائیلیها سامی هستند. چطور نژاد سامی در آنجا کار میکند و در اینجا نمی کند ؟ چرا اعتراض نمی کنید و برای اینها شرط نمی گذارید؟ اما نه تنها اعتراض نمی کنند که حمایت هم می کنند .
کانال چهار انگلیس درباره این ماهواره ها مستندی پخش میکند تا اثبات کند این ما نیستیم که به اینها پول میدهیم، بلکه تجار شیعه و سنی از این کانال ها حمایت می کنند . سوال این است که شما انگلیسی ها چه انگیزه ای دارید که سعی می کنید چهره این رسانه ها را برای مردم موجه جلوه بدهید؟ آیا این یک حمایت رسمی نیست؟ اینکه ما میگوییم این کانالها انگلیسی هستند، مدارکی داریم که برای هر انسان عاقل متعارفی کافی هستند. این رسانه هایی که ادعای تشیع دارند درباره چه کسی تبلیغ میکنند؟ آنها رسماً میگویند تنها مرجع سید صادق شیرازی است. آیا این رسانه ها قربه الی الله این کار را میکنند؟
ما که می گوییم مواظب باشیم انگلیسی ها برایمان مرجع نتراشند ، داریم حقیقتی را بیان میکنیم و هشدار می دهیم. البته هشدار اول ما به خود سید صادق شیرازی است. او باید بداند که مردم - به ویژه قمی ها - تا ابد کسی را تحمل نمی کنند. مردم احترام نگه میدارند و علمای حوزه مدارا میکنند، منتهی این مدارا حدی دارد. اگر ببینند سید صادق شیرازی به انقلاب حمله می کند و قصد دارد با پیاده کردن نقشه انگلیسی ها و آمریکایی ها، در ایران اختلاف ایجاد کند ، بی تفاوت نخواهند نشست، بنابراین هشدار اول به خود ایشان و دستگاه هایی است که از ایشان حمایت می کنند.
در ثانی، هدف ما روشن کردن مواضع است. مواضع ما کاملاً مشخص است . ما معتقدیم که باید همه مذاهب اسلامی با هم در صلح و آشتی باشند. آشتی هم به این معنا نیست که اختلاف فکری نداشته باشند. ما شیعه اثنی عشری هستیم و به مبانی تشیع کاملاً معتقدیم، اما در عین حال وظیفه ای داریم که از ائمه اطهار، از امیرالمومنین تا امام زمان به عهده ما قرارگرفته است . همه آنان گفته اند باید با اهل تسنن برادر باشید؛ باید با آنها معاشرت و به آنان محبت کنید. به ما گفته اند بروید و در مساجد آنها نماز بخوانید، به آنها اقتدا و در تشییع جنازه هایشان شرکت کنید؛ اگر مریض شدند به عیادتشان بروید. این دستور ائمه ماست و ما باید به آن عمل کنیم. حالا اگر کسی خواست علیه این دستورات در جامعه بلوا برپا کند... و تفرقه ایجاد کند... آن هم تفرقه خونین.
ما قطعاً اجازه نخواهیم داد اتفاقاتی را که در عراق، پاکستان و سوریه می افتد، در ایران بیفتد.
اجازه نخواهیم داد در ایران شیعه و سنی را به جان هم بیندازند و اگر بفهمیم کسی دارد چنین راهی را دنبال میکند، او را به عنوان مفسد تشخیص میدهیم، چون یکی از مصادیق افساد همین است که در داخل جامعه، گروهها را به جان هم بیندازند و یک گروه مقدسات گروه دیگر را لعن کند تا گروه دیگر تحریک شود و بیاید افرادی را از این گروه بکشد و این دور باطل تکرار شود و بلوا به راه بیفتد. ما اجازه چنین کاری را نخواهیم داد.
ما غرض شخصی با کسی وحتی با خود این آقا هم نداریم و نمی خواهیم کسی را بکوبیم، بلکه می خواهیم خطری را که احساس می کنیم دین و جامعه ما را تهدید میکند، دفع کنیم.