منظوراز اصحاب و شیعه چیست؟
آیا همه یاران امام علی «ع» شیعه بودند؟
مثلا در جنگ صفین 25000 نفر از یاران حضرت امیر «ع» شهید شدند که ما فقط اسامی فرماندهان سرشناس را در اختیار داریم که غالبا شیعه بودند ولی یاران عادی حضرت که به شهادت رسیدند اغلب از اهل سنت بودند.
دکتر محمد حسین رجبی
منظور ما از اصحاب امام علی «ع» کسانی هستد که با ایشان بیعت کرده و همنشینی دارند و در نماز جمعه و جماعت آن حضرت شرکت می کنند. اما این که کسی با حضرت علی «ع» بیعت کرده و پشت سر او نماز می خواند، دلیل بر این نمی شود که او شیعه است. اکثریت قاطع کسانی که با حضرت امیر به خلافت بیعت کردند، آنها حضرت را به عنوان خلیفه چهارم پذیرفته بودند. فقط عده قلیلی بودند که ایشان را امام اول می دانستند و قائل به بطلان خلافت خلفای پیشین بودند. لذا اکثریت قاطع اصحاب آن حضرت غیرشیعه هستند.
بین مورخان قدیم اینگونه رایج بود که هرکس با امیرالمومنین «ع» همراهی کرده بود و محبت حضرت در دلش بود را شیعه قلمداد می کردند. حال آنکه چنین نیست. زیرا شیعه کسی است که آن حضرت را امام اول و جانشین بر حق پیامبر «ص» بداند.
در جنگ جمل، صفین و نهروان عده زیادی در رکاب حضرت امیر «ع» شهید شدند که اکثریت آنها اهل سنت بودند و فقط تعداد ناچیزی از اصحاب آن حضرت مانند عمار یاسر شیعه بودند.
البته اصحاب سرشناس حضرت شیعه بودند. مثلا در جنگ صفین 25000 نفر از یاران حضرت امیر «ع» شهید شدند که ما فقط اسامی فرماندهان سرشناس را در اختیار داریم که غالبا شیعه بودند ولی یاران عادی حضرت که به شهادت رسیدند اغلب از اهل سنت بودند.
حضرت علی «ع» بین یاران شیعه و سنی خود تبعیض قائل نمی شدند. اما در برخی برخوردها و صحبت ها میان یاران شیعه و یاران سنّی تفاوت وجود داشت. مثلا سلیمان بن صرد خزاعی شیعه است. او در جنگ جمل کوتاهی می کند و حضرت را در این جنگ یاری نمی کند. از سوی دیگر چند نفر از سرشناسان کوفه به نام های عبدالله بن معتم عبسی، حنظلة بن ربیع تمیمی، ابوبردة بن عوف ازدی و غریب بن شرحبیل همدانی هم از یاری حضرت در جنگ جمل خودداری کردند. نوع برخورد حضرت با سلیمان بن صرد شیعه با این افراد که شیعه نبودند متفاوت است.
وقتی حضرت امیر «ع» وارد کوفه می شد سلیمان به استقبال ایشان رفت. امیرالمومنین «ع» به او پرخاش کرد و فرمود چه چیزی باعث شد که از یاری اهل بیت پیامبرت خودداری کنی؟! حضرت سلیمان را از خود راند. سلیمان نزد امام حسن «ع» رفت و گفت چرا حضرت با من اینگونه برخورد میکند در حالی که من از شیعیان شما هستم؟ امام مجتبی «ع» فرمود: «کسی که توبیخ می شود که به خیرخواهی او امید هست.» منظور امام مجتبی «ع» این است که حضرت امیر «ع» از تو که شیعه هستی انتظار بیشتری داشت. سلیمان قول جبران داد و در جنگ صفین به خوبی جبران کرد.
اما حضرت امیر «ع» به آن چهار سرشناس کوفه که شیعه نبودند، می فرماید: «چه شد که از یاری من کوتاهی کردید در حالی که شما از سرشناسان قبائل خود هستید؟ به خدا قسم اگر این کار از سستی نیت و کمی بصیرت شما در امر دین باشد، هلاک شده اید. و اگر به خاطر شک و تردید در حقانیت یاری من باشد، دشمن خواهید بود.» آنها هم گفتند که پناه بر خدا که چنین باشد. ما تسلیم شما هستیم و آماده پیکار با دشمن شما. شروع کردند به عذرخواهی و بهانه تراشی برای عدم یاری امام. می بینیم که تعابیر حضرت در برخورد با شیعیان و غیرشیعیان خیلی فرق دارد. اما این تفاوت به معنای تبعیض گذاشتن امام بین شیعیان و غیرشیعیان نیست.
