منطق اسلام
همواره استدلال و برهان بوده، نه سبّ و لعن
«ای امیرالمؤمنین، آیا ما برحق نیستیم؟» ایشان فرمود: «آری.» عرض کردند: «آیا آن ها باطل نیستند؟» حضرت فرمود: «آری.» عرض کردند: «پس چرا ما را از دشنام دادن به آن ها منع کردید؟» حضرت خطاب به آن ها فرمود: «نمی پسندم که از دشنام گویان و لعن کنندگان باشید
حجت الاسلام مهدی مسائلی
سب مخالف نص صریح قرآن است
چند روز پیش دوست عزیز جناب آقای وحید یامین پور در مباحثه ای علمی که با آقای سیدکمیل باقرزاده داشتند، سخنی ناصواب و عجیب را بیان نموده و عنوان داشتند که: «سب و لعن بخشی از منطق محکم است.» ایشان سپس برای توجیه لعن، فحاشی و دشنام گویی به بعضی از متشابهات روایی و سخنان خاص رهبری انقلاب استناد نموده و این روش نادرست را «منطق هجوم» نامیدند.
با تمام احترامی که برای آقای وحید یامین پور در حوزه ی فعالیت های رسانه ای قائلم، ولی استدلال های ایشان از جهت دینی سست و موهن است. حقیر اگرچه این مباحث را در کتابی با عنوان «لعن های نامقدس» مطرح نموده و پاسخی کامل به شبهات این بحث داده ام ولی در اینجا مختصرا به این مطلب اشاره کنم که قرآن کریم منطق هجوم آقای یامین پور را مورد خطاب قرار داده و صریحا می فرماید: «وَ لاتَسبُّوا الَّذِینَ یدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَیسبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیرِ عِلْمٍ کَذَلِک زَینَّا لِکلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ؛ [شما مؤمنان] به [معبود] آنان که جز خدا را می خوانند، دشنام ندهید تا مبادا آن ها [نیز] از روى دشمنى، به نادانى خدا را دشنام گویند. ما بدین سان براى هر امتى عملشان را زینت دادیم.( انعام، ۱۰۸.)
لعن نفرین است نه ناسزا
عالم و اندیشمند بزرگ معاصر علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه شریفه، در پاسخ به شبهه ی ایشان می نویسد: «وقار نبوت و خلق عظیم رسول خدا - صلی الله علیه و آله - مانع از این است که لب به ناسزا بگشاید. و اگر در پارهاى از روایات وارد شده که آن جناب بعضى از بزرگان قریش را لعنت کرده و فرموده: « اللَّهُمَّ الْعَن فُلاناً و فُلانا» و یا در قرآن کریم وارد شده که فرموده است: « لَعَنَهُمُ اللهُ بِکُفْرِهِمْ» و یا فرموده:« فَقُتِلَ کَیفَ قَدَّرَ» و یا فرموده: «قُتِلَ الْإِنْسانُ» و یا فرموده: «أُفٍّ لَکُمْ وَ لِما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ» و امثال این کلمات، ناسزا و توهین نیست بلکه نفرین است. امثال آیة «مَنَّاعٍ لِلْخَیرِ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِکَ زَنِیمٍ» هم از قبیل بیان واقع است نه ناسزا.»
همچنین نقل شده است در هنگامه جنگ صفین زمانی که حضرت امیرمؤمنان علیه السلام در جنگ صفین آگاه شد حُجْر بن عَدِی و عَمْرو بن حَمِق ، آشکارا اهل شام را لعن می کنند، کسی را نزد آن ها فرستاد تا به آن ها بگوید از این کار دست بردارند. آن ها [با تعجب] نزد امام آمدند و عرض کردند: «ای امیرالمؤمنین، آیا ما برحق نیستیم؟» ایشان فرمود: «آری.» عرض کردند: «آیا آن ها باطل نیستند؟» حضرت فرمود: «آری.» عرض کردند: «پس چرا ما را از دشنام دادن به آن ها منع کردید؟» حضرت خطاب به آن ها فرمود: «نمی پسندم که از دشنام گویان و لعن کنندگان باشید و آنان را لعن و ناسزا گویید [که درنتیجه ایشان نیز شما را ناسزا گویند و از شما بیزاری جویند]؛ بلکه چه بهتر است اعمال ناشایست ایشان را یادآور شوید و بگویید: ازجملۀ سیرۀ [زشت] آنان چنین وچنان است و از اعمال [نادرستـ]ـشان این و آن است. این بهترین بیان و نافذترین استدلال است. نیز به جای نفرین صرفِ آنان و بیزاری جستن از ایشان، چنین بگویید [و دعا کنید]: ‘خداوندا، جان ما و ایشان را حفظ کرده و بین ما و ایشان را اصلاح کن و آنان را از گمراهی شان نجات ده، تا آن که حق را نمی داند، بشناسد و آن که از آن سرپیچی می کند، به آن گردن نهد.’ این را من بیشتر دوست دارم و برای شما [نیز] بهتر است.» آن ها گفتند:یا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ نَقْبَلُ عِظَتَکَ وَ نَتَأَدَّبُ بِأَدَبِک؛ ای امیرمؤمنان، نصیحت شما را پذیرفتیم و به ادب شما مؤدب شدیم.
ادب شیعه، ادب امیرالمومنین است
علامه امینی در مقدمۀ جلد هشتم الغدیر ضمن نقل این روایت از کتاب وقعة صفین می گوید: «ادبِ امیرالمؤمنین، ادبِ شیعه است، ادبِ امینی است و ما نیز همچون حُجْر بن عَدِی و عَمْرو بن حَمِق می گوییم: ای امیرالمؤمنین، ما نصیحتِ شما را پذیرفتیم و به ادبِ شما مؤدب شدیم. و این گفتۀ تمام شیعیان است.»
البته در این باره روایات فراوان بوده و مباحث بسیاری نیز وجود دارد که حقیر آنها را به صورت مبسوط در کتاب «لعن های نامقدس» آورده ام، ولی در اینجا توجه به این روایت را به دوستان توصیه می دارم: یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام به نام سَماعه می گوید: به نزد حضرت امام صادق علیه السلام رفتم. ایشان سخن را آغاز کرد و به من فرمود: «یا سَمَاعَةُ، مَا هذَا الَّذِی کَانَ بَینَکَ وَ بَینَ جَمَّالِکَ ؟ إِیاکَ أَنْ تَکُونَ فَحَّاشاً أَوْ صَخَّاباً أَوْ لَعَّاناً.» (اى سَماعه، این چه جنجالى بود که میان تو و شتردارت پدیدار شده بود؟ مبادا دشنام گو و بدزبان و لعنت کننده باشى.) عرض کردم: «به خدا سوگند چنین بود [که فرمودى؛ ولى] او به من ستم کرده بود.» حضرت فرمود: «إِنْ کَانَ ظَلَمَکَ، لَقَدْ أَرْبَیتَ عَلَیهِ ؛ إِنَّ هذَا لَیسَ مِنْ فِعَالِی ، وَ لَا آمُرُ بِهِ شِیعَتِی، اسْتَغْفِرْ رَبَّکَ وَ لَا تَعُدْ.» (اگر او به تو ستم کرده بود، تو کاری بدتر از او انجام دادی. هرآینه این کردار از کردارهاى من نیست و من به شیعیانم چنین دستورى نداده ام. از پروردگارت آمرزش بخواه و به آن کردار باز مَگرد.) عرض کردم: «از خدا آمرزش می خواهم و دیگر این گونه نخواهم کرد.»
هر تشبیهی دشنام نیست
در رابطه با استناد آقای یامین پور به بعضی از متشابهات روایی و سخنان رهبری نیز مختصرا باید بگویم که این سخنان فحاشی و دشنام گویی نیستند بلکه تعابیرات انتقادی و بیان حقایق پنهانی هستند که دیگران از آنها غفلت داشته و یا نسبت به آنها ناآگاهند. از همین رو قرآن و روایات با هدف آگاه ساختن و یا تنبُهِ مردم با صراحت به بیان آنها می پردازند. بر این نکته نیز باید تأکید داشت که صراحت در بیانِ انتقاد، هیچ گاه به منزله ی توهین و دشنام نیست اگرچه کسانی که این انتقادها را باور ندارند آن را توهین فرض می کنند. همچنین بسیاری از تعبیراتی که توهمِ توهین دربارة آنها شده است، در واقع تشبیهاتی هستند که به صورت کلی و با هدف روشن شدن صفاتِ پست و پلید منحرفان از حق بیان شده اند. به دیگر سخن این تشبیهات در مقامِ تبیین حقیقتِ صفاتی هستند که اشخاص منحرف از حق، خود را به آنها متزین نموده اند، و تنها با این تشبیهات است که می توان حقارت و پستیِ آن صفات را به شکلی روشن متجلی نمود. مثلاً خداوند در آیه 49 سوره مدثر حالتِ فرار کافران گریزان از حقیقت را- که از شنیدن و دیدن حقیقت فرار نموده و به پشت سر خود هم نگاه نمی کنند- به حالت فرارِ گورخران از شیر تشبیه می نماید. این تشبیه بیان حقیقت رفتار آنها نیست؟ در این کلام فرد یا افراد خاصی مخاطب نیستند تا این آیه توهین به آنها حساب آید، بلکه گریز افرادی به گریز این گوران تشبیه شده است. این گونه تشبیهات در همة متن های بلیغ و ادبی وجود دارد و هیچ کس آنها را بی ادبی و فحاشی نمی داند. پس اگر بخواهیم این گونه تشبیهات انتقادی را دشنام گویی و فحاشی به حساب آوریم، هیچ گفته ای خالی از دشنام نیست.
توضیحات بیشتر در این باره را به جای خویش واگذار می کنم، اما هرچه هست متأسفانه در این مقوله جناب آقای یامین پور با جریان اصحاب تفرقه در شیعه و شبکه های ماهواره ای آنها هم رأی و هم نظر شده اند، زیرا آنها نیز همین سخنان را به نحوی دیگر بیان داشته و شبهات ایشان را با تفاوتی اندک تقریر می کنند. تأسف بیشتر این که بعضی از اصحاب تفرقه با توجه به روایات بسیاری که در نهی از تهمت زنازادگی به دشمنان و حتی نواصب وارد شده است، تهمت قذف را از این موضوع خارج دانسته و بیان آن را در مواجهه با دشمنان صحیح نمی دانند، ولی آقای یامین پور این مورد را نیز جایز می دانند. وسلام علی من تبع الهدی.
