اصحاب تفرقه در شیعه برای آن که اعمال و رفتار خویش را توجیه مذهبی نموده و مطابق دریافت فقهای شیعه قرار دهند، همواره خویش را در پس یکی از مراجع شیعه پنهان ساخته و با نام و جایگاه مرجعیت اقدامات سوء خویش را پسندیده جلوه می دهند.
حجت الاسلام و المسلمین مهدی مسائلی
مزدوران آگاه و دوستان ناآگاه
همواره دو جریان در میان شیعیان بر طبل تفرقه میان مسلمین کوبیده و عامه ی شیعیان را به مخاصمه و دشمنی با اهل سنت فرا می خوانند؛ گروه اول افرادی هستند که بی اطلاع از سیره و روش تبلیغی اهل بیت علیهم السلام واز روی بعضی تعصبات کور مذهبی، برای آتش تفرقه میان مسلمین هیزم فراهم می سازند و ندانسته در حال خدمت به دشمنان اسلام هستند. گروه دوم نیز مزدورانی می باشند که با هدایت عوامل خارجی و با حمایت مالی و معنوی آنها، آگاهانه به تحریک عواطف مذهبی اهل سنت پرداخته و آنها را علیه شیعه می شورانند. هرچه هست هر دو گروه از علم و فقاهت بهره چندانی ندارند و اگرچه مدعی شعار پیروی از اهل بیت علیهم السلام هستند، اما حقیقت مکتب اهل بیت علیهم السلام برای آنها آشکار نگشته است.
پنهان شدن تفرقه افکنان پشت مراجع تقلید
با این همه، اصحاب تفرقه در شیعه برای آن که اعمال و رفتار خویش را توجیه مذهبی نموده و مطابق دریافت فقهای شیعه قرار دهند، همواره خویش را در پس یکی از مراجع شیعه پنهان ساخته و با نام و جایگاه مرجعیت اقدامات سوء خویش را پسندیده جلوه می دهند. این درحالی است که ضرورت وحدت اسلامی و اجتناب از اعمال تفرقه انگیز میان شیعه و سنی یک اصل بدیهی میان فقهاء شیعه بوده و هیچ فقیهی منکر آن نمی باشد، زیرا هرکسی با اندکی مطالعه پیرامون سیره تبلیغی اهل بیت علیهم السلام درخواهد یافت که آن بزرگواران ضمن تأکیدهای فراوان بر ضرورت حفظ اتحاد مسلمین، توجه به آن را از وظایف اصلی شیعیان در برخورد با اهل سنت می دانسته اند.
متأسفانه یکی از مراجعی که اصحاب تفرقه در شیعه همواره از نام و جایگاه علمی ایشان برای توجیه تفرقه بین مسلمین بهره برده اند، آیت الله العظمی وحید خراسانی است. از آنجا که مقام علمی ایشان در میان طلاب شناخته شده و زبانزد است، تفرقه انگیزان این جایگاه بالای علمی را بهترین موقعیت برای توجیه و تأیید خویش یافته اند و با مصادره ی مقام مرجعیت ایشان به سمت و سوی خویش، آن گونه جلوه گری می کنند که ایشان با این جریان هم رأی و هم نظر است. ولی از آنجا که مواضع مذهبی آیت الله وحید خراسانی عاری از هرگونه مطالب توهین آمیز به عقاید اهل سنت است آنها با تحریف مواضع ایشان و تمسک به بعضی از سخنان معظم له که به صورت محترمانه به تبیین عقاید شیعه پرداخته اند به مردم این گونه القاء می کنند که ایشان مخالف وحدت اسلامی بوده و خواستار مخاصمه و دشمنی با اهل سنت هستند. افزون بر این، بعضی افراد تفرقه انگیز نیز با منتسب کردن خویش به ایشان درصدند اعمال و رفتار خلاف خویش را مورد تأیید ایشان نشان دهند.
آیت الله وحید مخالف وحدت اسلامی نیست
از آنجا که بعضی از مراجع شیعه، همچون آیت الله العظمی وحید خراسانی، به جهت حفظ موقعیت علمی و پژوهشی خویش، از پرداختن به امور حاشیه ای و جنجال های بی فایده مذهبی اجتناب می ورزند و جز در مواردی خاص درباره این مطالب موضع گیری علنی ندارند، فرصت برای تحریف گران و تفرقه انگیزان فراهم آمده تا نظر مردم را نسبت به بزرگوار تغییر دهند، آن گونه که بسیاری از موافقین و مخالفین وحدت اسلامی که اطلاع چندانی از مواضع ایشان ندارند، تصور مخالفت با وحدت اسلامی را از ایشان دارند.
همه ی این ها در حالی است که در سال های گذشته مواضع صریحی از ایشان در اجتناب از اعمال و سخنان تفرقه انگیز میان مسلمین گزارش شده است که حجتی برای همه ی موافقان و مخالفان است. چنانچه ایشان در پاسخ به سؤالی که در آن آمده بود: « ما جمعی هستیم ساکن در محلی که اهل سنت زندگی می کنند و آنها ما را کافر می دانند و می گویند شیعه کافر است در این صورت آیا ما هم می توانیم با آنها معامله به مثل کنیم و همان طوری که آنها ما را کافر می دانند ما هم با آنها معامله ی کفار کنیم. مستدعی است وظیفه ی شرعی ما را در مقابل این حملات بیان کنید.»
صریحاً فرمودند:« هر کس شهادت به وحدانیت خداوند متعال و رسالت خاتم انبیا - صلی الله علیه و آله و سلم - بدهد مسلمان است و جان و عرض و مال او مانند جان و عرض و مال کسی که پیرو مذهب جعفری است محترم است. و وظیفه ی شرعی شما آن است که با گوینده ی شهادتین هر چند شما را کافر بداند به حسن معاشرت رفتار کنید و اگر آنها به ناحق با شما رفتار کردند شما از صراط مستقیم حق و عدل منحرف نشوید؛ اگر کسی از آنها مریض شد به عیادت او بروید و اگر از دنیا رفت به تشییع جنازه ی او حاضر شوید و اگر حاجتی به شما داشت حاجت او را برآورید و به حکم خدا تسلیم باشید که فرمود: «و لاَیَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّتَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» و به فرمان خداوند متعال عمل کنید که فرمود: «و لاَتَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَى إِلَیْکُمُ السَّلاَمَ لَسْتَ مُؤْمِنًا» و السلام علیکم و رحمة الله».
تاکید آیت الله وحید بر پیروی از توصیه های اهل بیت درباره اهل سنت
این فتوا در واقع مضمون روایات بسیاری از اهل بیت علیهم السلام است که در آنها، شیعیان را به مراوده، همنشینی، مجالست و معاشرت نیکو با اهل سنت در تمامیِ سطوحِ زندگیِ دینی و اجتماعی فرا خوانده شده اند تا این رفتارها بتواند با ترسیم چهره ای خوب و درخشان از شیعه در اذهان عمومی مسلمانان، به عنوان تبلیغی مؤثر برای مکتب تشیع قرار گیرد. با این حال، این سخنان روایی و فقاهتی آیت الله العظمی وحید خراسانی چندان مورد توجه قرار نگرفت، تا آن که ایشان در دیدار اخیر خویش با آیت الله محسن اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با تأکید بر فتوای پیشین خویش، نکات ارزشمندی را در راستای تعامل با اهل سنت و راه کارهای تقویت وحدت اسلامی بیان نمودند. ایشان با اشاره به اینکه تفرقه انگیزان در شیعه از فقاهت به دور هستند، فرمودند: «واقعاً فقاهت در این گونه جریان ها از بین رفته، این کارها موجب اراقه دماء محترمه است، و دستور خود ائمه بر خلاف این است. سب، لعن علنی جایز نیست. اولاً لعن علنی ممنوع است، واقعاً دستورات دین بر همین امر تأکید دارند، ثانیاً در روایت معتبره آمده است: صلوا فی مساجدهم، علاوه بر این، عیادت کنید مرضای آنها را، تشییع کنید جنازه های آنها را. در روایات است: کونوا لنا زیناً و لا تکونوا علینا شینا. در این روایات دو مطلب آمده یکی نفی و دیگری اثبات. نفی این است که نباید با اتباع مذاهب دیگر دشمنی کرد، نباید به مقدسات آنها توهین نمود، لعن و سبّ بزرگان آنها جایز نیست، زیرا موجب دور کردن آنها از اهل بیت و معارف آنها میشود. در روایت میفرماید: لاتکونوا علینا شیناً، این جهت نفی قضیه است، اما جهت اثبات این است که فرمود: کونوا لنا زیناً و فرمودند در نمازهای جماعت آنها شرکت کنید، به آنها محبت کنید، از مرضای آنها عیادت کنید، سخنان و معارف ما را برای آنها بیان کنید. و عمده این است که برای ترویج معارف اهل بیت علیهم السلام راه را ما بلد نیستیم، راه عبارت است از راه اثباتی. مثلاً نهج البلاغه غوغا است، اگر فهمیده شود و خوب تبیین شود، و فقه شیعه مثل مکاسب و جواهر در تمام کتب عامه آیا نظیرش وجود دارد؟! اگر اینها ترویج شود خود اهل سنت لامحاله فطرت دارند و آن فطرت معقول نیست حقیقت را انکار کند. خلاصه جهات اثباتی را باید تقویت کرد. قدمای اصحاب ما چه بودند، علامه حلی را نگاه کنید، حالاتشان را کتبشان را مناظراتشان را ببینید، و دیگران. خلاصه راه، راه اعتدال است در این مسئله...
خداوند در قرآن می فرماید: ولا یجرمنّکم شنئان قومٍ علی ألّا تعدلوا، اعدلوا هو أقرب للتقوی. استفتائی از ما شد، که اینها میگویند شیعه کافر است، و خون شیعه را حلال میدانند، باید با آنها چه کنیم؟ در پاسخ گفتیم، کسی که شهادتین را بگوید، نفس تلفظ به این دو کلمه، هم موجب حفظ خون و هم حفظ مال است. این وظیفه هر مسلمانی است که اگر یک وجب به مملکت سنی ها در دنیا تعدی بشود از سوی کفار، وظیفه همه شیعه در قم است که باید دفاع کند و نگذارد آن نقطه مورد حمله کفار واقع شود. باید با آنها چنین بود اگرچه با شما چنان میکنند. ولا یجرمنکم شنئان قومٍ علی ألّا تعدلوا، أعدلوا هو أقرب للتقوی. علمای عامه خیلی تقدیر نوشتند و این سندی شد.»
تکذیب سخنان آیت الله وحید و تکذیب خود آیت الله وحید!
همان گونه بیان شد این سخنان حکیمانه دریافت های صحیح فقیه بزرگی همچون آیت الله وحید خراسانی از روایات معتبر اهل بیت علیهم السلام است، روایاتی که گستردگی آنها آن قدر زیاد است که بیان آنها در این نوشتار نمی گنجد، ولی می توان روحِ حاکم بر همة آنها را در این سخن حکیمانه امام صادق- علیه السلام- یافت: «فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِی دِینِکُمْ وَ فِیمَا أَنْتُمْ فِیه؛کارى کنید که مردم به دین شما و مسلکى که دارید رغبت پیدا کنند.»( شیخ صدوق، خصال، ص354 و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج16، ص164.) البته سیرة عملی و رفتاریِ ائمة شیعه نیز در این مسیر بهترین الگو برای شیعیان است؛ رفتاری که موجب می شد بسیاری از عالمان اهل سنت همواره با ایشان همنشین و مُصاحب بوده و حتی نزد ایشان شاگردی کنند. مسلماً امامتِ مذهب خاصی، مثل مذهب شیعة امامیّه را داشتن و در عین حال محبوب و مُرادِ پیشوایان مذاهب دیگر بودن، مُدارایِ عمیق و وسیعی را در رفتارِ عَمَلی می طلبد که باعثِ جذب و جلبِ نظر مخالفان شود؛ زیرا کوچک ترین برخوردِ تُند و بدرفتاری باعث تنفر و دوری آنها می شود.
اما چیزی که واضح است این که اصحابِ تفرقه بعد از این در مقابل صحبت های صریح و حکیمانه آیت الله وحید خراسانی به دو نحو موضع گیری خواهد نمود؛ گروهی به تکذیب این سخنان پرداخته و این خبر را غیر واقعی می خوانند. گروهی دیگر نیز ممکن است پافراتر گذاشته و به تکذیب شخص آیت الله وحید خراسانی بپردازند، به این معنا که سخنان ایشان را ناروا و نادرست بدانند. چیزی که نمونه هایی از آن را پیش از سوی این جریان دیده ایم، چنانچه پس از آن که مرحوم آیت الله العظمی بهجت سخنان منتسب به ایشان درباره ی تأیید و ترویج قمه زنی تکذیب نمودند، عده ای از این جریان، با کناره گیری از آن بزرگوار سخنان ایشان را ناروا و کذب خواندند.