نمایش افراطی گری برای ایجاد نفرت از مذهب
این امر عملا باعث می شود تا مخاطب عام، مشکل مبنایی را در آموزه های اسلام ـ اعم از شیعی و سنی ـ ببیند که عده ای جرات پیدا کرده اند و آنها را علنا در برنامه های زنده بیان کرده اند و عده ای دیگر از ترس ریخته شدن خون، آنها را کتمان می کنند.
سید روح الله رضوی
چندی پیش شبکه بی بی سی عربی وابسته به دولت انگلیس اقدام به تولید و انتشار مستندی با نام اثیر الکراهیه در ارتباط با افراطی گری مذهبی از سوی ماهواره های شیعی و سنی کرد که بازتاب وسیعی بدنبال داشت. نقطه آغاز ماجرا از درگیری های کشور عراق است و مستند تلاش دارد تا ریشه ی این درگیری ها را در اختلافات مذهبی میان مسلمانان دنبال کند که توسط شبکه های ماهواره ای در آتش آن دمیده می شود. در ادامه روایت گر مستند به سراغ مجریان، عوامل و تهیه کنندگان شبکه های شیعی و سنی در کشورهای مختلف می رود و تلاش می کند تا آنها با این پرسش به چالش بکشاند که: آیا می دانید خطاب و رویکرد اتخاذ شده توسط شبکه شما منجر به ایجاد تنفر مذهبی در میان مسلمین شده و خون بسیاری را بر زمین می ریزد؟ و البته پاسخ مشترکی که از سوی گردانندگان این شبکه ها عنوان می شود جای تامل دارد: آنچه ما به دنبالش هستیم بیان حقیقت هستیم ولو اختلاف مذهبی ایجاد بشود!
نکته نخست در نقد این فیلم آن است که این مستند تلاش دارد تا آنچه در قالب درگیری های داخلی عراق و نیز بحران سوریه در حال وقوع است را تنها به تنشی مذهبی میان شیعیان و اهل تسنن تقلیل دهد در حالی که از پیش زمینه های سیاسی بحران های غرب آسیا هیچ حرفی به میان نمی آورد. چنین رویکردی باعث می شود تا نقش توطئه های و برنامه های دول غربی ـ از جمله انگلیس ـ برای به آتش کشاندن سوریه و عراق در ذهن مخاطب کمرنگ یا بی اثر جلوه کند.
نکته دوم این که مستند مذکور هیچ گاه به دنبال این پرسش نمی رود که آیا آن چه دو گروه شیعی و سنی از اسلام به نمایش گذاشته اند حقیقت اسلام است یا اینها تنها برداشت های معوج از اسلام توسط برخی کج اندیشان در این برنامه های نمایش داده می شود؟ از این رو هرچند مخاطب در انتهای فیلم پس از مشاهده تناقضات رفتاری و گفتاری گردانندگان این شبکه ها از آنها متنفر می شود، لکن از دیگر سو هیچ نگاه معتدلی از اسلام شیعی و سنی نیز در برابر خویش نمی یابد. این امر عملا باعث می شود تا مخاطب عام، مشکل مبنایی را در آموزه های اسلام ـ اعم از شیعی و سنی ـ ببیند که عده ای جرات پیدا کرده اند و آنها را علنا در برنامه های زنده بیان کرده اند و عده ای دیگر از ترس ریخته شدن خون، آنها را کتمان می کنند.
مساله ی مهم دیگری که بصورت ویژه در این مستند بدان پرداخته شده است، منابع تامین مالی شبکه های مذکور است. آنچه در نهایت فیلم مخاطب در مورد منابع تامین مالی شبکه های مذکور می فهمد این است که این شبکه های عملا از سوی برخی متمولین شیعه و سنی و عوام الناس و حتی فقرای شیعه و سنی! تامین مالی می شوند. به این ترتیب هر گونه شائبه تمویل این شبکه ها از سوی عوامل وابسته به سرویس های امنیتی انگلیس و آمریکا از بین می رود.
بنظر می رسد آنچه گردانندگان شبکه دولتی بی بی سی را وادار کرده است تا به سراغ تولید چنین فیلمی بروند هجم بالای اتهامات وارده به انگلیس در آتش فتنه مذهبی میان مسلمانان بوده است که این شبکه تلاش کرده است با تولید چنین فیلمی خود را از آنها مبرا سازد؛ هرچند در برخی موارد ـ مانند چگونگی فعالیت قانونی این شبکه های در انگلیس ـ نیز از ارائه پاسخی قانع کننده به مخاطب باز مانده است.
مستند مذکور در نهایت تنها ترسیمی جذاب از مساله شبکه های ماهواره ای مذهبی تندرو دارد و آن را عامل بحران هایی می داند که کشورهای انگلیس و آمریکا نقش مستقیم در ایجاد و تداوم آن داشته اند. همچنین برایند چهره ی ارائه شده از اسلام توسط این مستند، دینی است که وقتی حقایق آن برای خود مسلمانان فاش بشود، همدیگر را یا سزاوار لعن و سب و نفرین می دانند یا مستحق قتل!
برای مشاهده این مستند به این لینک بروید
