نگاه صحیح از کشور افغانستان

رقابت تکنوکرات ها با مجاهدین در افغانستان

ما باید نگاه صحیحی از کشور افغانستان با در نظر گرفتن تاریخ آن داشته باشیم، تفاوت ارتباط نسل های قدیم ایران و جدید در مواجه با افغانستان در این است که نسل های قبلی آگاهی شان بر اساس ارتباط و مشاهده عینی افغان ها بود ولی اکنون بر اساس تصویرسازی رسانه ها و مکتوبات است. اینها بخشی از دغدغه های دکتر محمد جمعه امینی فعال فرهنگی و کارشناس مسائل افغانستان است که در این مجال به تحلیل ساختار انتخاباتی افغانستان و انتخابات اخیر پرداخته است. این تحلیل در دفتر قم اتحادیه بین المللی امت واحده انجام شده است.

افغانستان

-----------------------------------------------------------

 کشوری با 34 استان و 650 هزار کیلومتر مربع مساحت
 از نظر مذهبی 80% اهل سنت و حدود 20% شیعیان
مرزهای مشترک:ایران،ترکمنستان،ازبکستان،تاجیکستان،چین،پاکستان
دارای اقوام:پشتون،تاجیک،هزاره و ازبک،پشه یی،ایماق،ترکمن،بلوچ
بیشتر شیعیان در نواحی غربی سپس بسمت مناطق مرکزی رفتند
کل مرزهای افغانستان را اهل سنت تشکیل میدهند. با مذهب حنفی

ترکیبات قومی و زبانی
از نظر ترکیبات قومی حدود 50% پشتونها هستند. عمدتا در نواحی جنوبی و جنوب شرقی ساکن هستند.از استان کلر در مرز پاکستان تا نیمروز. مراکز اصلی قدرت پشتونها؛ قندهار، ارزگان، زابل و ننگرهار .. میباشد.هزاره ها که بیشتر شیعه هستند قوم دیگر را تشکیل میدهند.تقریبا 20%در نواحی مرکزی افغانستان حضور دارند. سومین قوم تاجیک ها هستند در نواحی شمال و شمال شرق ساکن هستند ولایت های بلخ، سمنگان، کندز، بدخشان و البته در هرات هم تا حدودی ساکن هستند. اقلیت قومی بعدی ازبک ها هستند در ایالت های بادغیس، جوزجان و سرپل و.. ترک زبانان سان هستند. حدود 6 تا 7 درصد هستند و شغلشان بیشتر دامداری و قالیبافی می باشد. از نظر زبانی افغانستان به دو بخش پشتو در جنوب جنوب شرق و غیر پشتو زبان ها از مرکز به سمت شمال با زبان فارسی با لهجه های مختلف و ترک ها هستند. در افغانستان 80% مردم در رابطه ها از زبان فارسی استفاده میکنند. تا سال 1930 زبان فارسی بر افغانستان حاکم بوده. کلیه قوانین و کتب و روزنامه ها به زبان فارسی تالیف و تدریس می شده. بعد از آن یک دوره زبان پشتوها بوده و الان دوباره به زبان فارسی برگشته است.

زبان و قومیت برگ برنده انتخابات
نظام افغانستان یک نظام ریاستی است و رئیس جمهور نماد وحدت ملی بحساب می آید؛ بخاطر همین از قدرت بسیار بالایی برخوردار میباشد. رئیس قوه قضاییه را مشخص میکند و خود رئیس قوه مسلحه و اجرایی کشور میباشد. بخاطر همین انتخابات در این کشور از اهمیت بالایی برخودار می باشد انتخابات هر 5 سال یکبار برگزار می شود.در دوره جدید افغانستان سه انتخابات برگزار شده؛ 1383 اولین دوره؛ آقای کرزای با رای قاطع پیروز شدند. دور دوم 1388 آقای کرزای و دکتر عبدالله بیشترین رای را آوردند اما کرزای با اختلاف ناچیزی رئیس جمهور شد. دوره سوم 16 فرودین 1393 بود. در این انتخابات بیشترین رای از آن دکتر عبدالله با 49% آراء و آقای اشرف غنی احمد زی با 32% و زلمی رسول با 8%.
آشنایی اجمالی با کاندید ها
دکتر عبدالله: از مادری تاجیک و پدری پشتون در کابل بدنیا آمده است. بیشتر وزن سیاسی آن بخاطر حضور در جمعیت اسلامی و همراهی با احمد شاه مسعود است. ازآخرین نسل مجاهدین افغانی میباشد البته با احمدشاه مسعود تفاوتی هایی دارند.در گرایشات سیاسی بیشتر بنام تاجیک ها شناخته می شود.رای آقای عبدالله بیشتر از نواحی مرکزی بسمت شمال می باشد.






دکتر اشرف غنی احمد زی: یک پشتون میباشد برای استان لوگر در جنوب کابل.لیسانس خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت گرفته است و به آمریکا رفته ودکترای مردم شناسی فرهنگی خود را از دانشگاه کلمبیا اخذ کرده است. در دانشگاه برکلی کلمبیا صاحب کرسی تدریس بوده و جزو کادرهای اصلی بانک جهانی بوده، در سازمان ملل نیز مشغول بکار میباشد؛ در انتخابات دوره پیش سازمان ملل کاندید شده بود ولی رای نیاورد. در دوره آقای کرزای رئیس وزارت مالیه بوده و در یک دوره اول هم در انتخابات افغانستان نفر چهارم شده بود مهم ترین وظیفه اش رئیس کمیسیون انتقال مسائل امنیتی از نیروهای بین المللی به نیروهای افغانی بوده است دراقع پروسه افغانیزه کردن مسائل امنیتی افغانستان را ایشان رهبری میکردند و رئیس دانشگاه کابل نیز میباشد. او فردی بشدت منظم، کاری،سختکوش و کمی عصبی است.




دکتر زلمی رسول: یکی از پشتونهای اصیل میباشد از خانواده شاهی و برای قندهار میباشد. دکترای پزشکی خود را از فرانسه گرفته است و رئیس دفتر ظاهر شاه بوده و بعنوان نماینده طیف ملی گراهای سلطنت طلب ظاهر شده.در افغانستان رای دادن بیشتر با توجه به قومیت نامزدها میباشد تا ویژگی شخصیشان. در سیستم انتخبات افغانستان رئیس جمهور باید معاون اول و دوم خودش را نیز معرفی کند، پس رای ها در افغانستان با توجه به دو عامل قومیت و زبان قابل تشخیص میباشد.

در این انتخابات چند اتفاق مهم افتاد
اولا: شخصیت های ملی که بتواند رای همه مردم را ورای زبان و قومیت به خود اختصاص بدهند وجود ندارد. در اولین انتخابات آقای کرزای 70% آرا را بدست آورده بود. دوما: باسواد شدن کاندیداها میباشد که بسیار امیدوار کننده است. یعنی سه کاندیدا اول این دوره دکتر میباشند این برخلاف انتظار از افغانستان است.

تکنوکرات ها در مقابل مجاهدین
1. اگر دکتر عبدالله بالای 50% رای بیاورد. رئیس جمهور خواهد شد ولی با مشکلات فراوان روبرو خواهد شد زیرا نتوانسته حمایت نیمی از جمعیت افغانستان یعنی پشتون ها را جلب کند و در مقابل طالبان هم ایستاده، بنابراین حمایت طالبان را نیز نمیتواند بدست آورد. ولی در عوض رابطه اش با کشورهای مثل ایران و روسیه قوی خواهد شد.
2. اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود و کمیسیون انتخابات رای عبدالله را زیر 50% اعلام کند در این زمینه رای عبد الله شکسته خواهد شد. چون جامعه پشتونها یکدست خواهد شد و احتمال برنده شدن اشرف غنی بیشتر می شود با آمدن اشرف غنی اولا وزنه پشتون ها زیاد خواهد شد دوما رابطه پشتون ها با غرب مستحکم تر خواهد شد. سوما شاید بتواند مسئله طالبان را حل کند و چهارم بهبود روابط با پاکستان و احتمالا کابینه ای که تشکیل خواهد داد با کابینه کرزی متفاوت است. یعنی عناصر تکنوکرات وارد و عناصر جهادی از آن خارج می شود و پنجم امضای پیمان امنیتی و رابطه بهتر با آمریکا.

جایگاه شیعیان در سال های جدید
در دوران جهاد و حضور شوری بسیاری از شیعیان به ایران و پاکستان مهاجرت کردند و این باعث شد از محاصره علمی و فرهنگی و سیاسی که داشتند خارج شوند و بعد از 20 سال به افغانستان برگشته و به طیف فعال در افغانستان تبدیل شوند. امروزه در دانشگاه های افغانستان 80% از شیعیان هستند. اساتید از کسانی که داخل ایران فعالیت داشتند هم فراوان هستند. و در بخش رسانه نیز 80% از پرسنل را شیعیان تشکیل میدهند.
به رسمیت شناخته شدن شیعیان در قانون اساسی، وارد شدن در ساختار سیاسی و پارلمانی، سه تا پنج وزیر و معاونت رئیس جمهور، از 300 نفر اعضا پارلمان 60 نفر شیعه بودند، آزادی مذهبی برای آنها بطور کامل برقرار است. حوزه علمیه دارند و طلبه پرورش میدهند و نماز جمعه ویژه خود را نیز دارند. در دوره اول کاندیدای شیعیان آقای محقق بود. در دوره دوم آقای رمضان بشردوست بود. اما در این دوره ما کاندید ریاست جمهوری نداشتیم و این عقبگرد سیاسی است. هماهنگی و اتحاد در بین شیعیان وجود ندارد. شیعیان در دولت و پارلمان در قالب احزاب و شخصیت های دیگر در حال فعالیت هستند. اما ما شیعیان بعنوان مستقل هیچ جایگاهی در سیاست افغانستان نداریم؛ و این دو وجه دارد: وجه مثبت آن این است این شرایط باعث شده که به شیعیان انگ مذهبی زده نشود و از اکثریت جدا شوند. بتواند زندگی عادی خود را داشته باشند. در واقع عامل مذهب می تواند آسیب پذیری شیعیان را زیاد کند.
وجی منفی اینکه ما هیچ تشکلی که بصورت منسجم برای آینده شیعیان فکر کند را نداریم. برای حوزه های علمیه و دانشگاه ها و.. نداریم. البته بصورت جزیره های جدا از هم در حال فعالیت هستند.بخاطر همین است که در انتخابات اخیر شیعیان بین کاندید های مختلف تجزیه شدند.
افراط شیعیان جواز شهید شدنشان
نکته هم در مورد شیعیان افراط گرایی است.در افغانستان روز عاشورا اگر نگوییم پررنگ تر، کم رنگ تر از ایران هم نیست. در خیابان ها پلاکاردها زده می شود. حتی شبکه های سکولار یا سنی مذهب در این روز موسیقی پخش نمیکنند و بسیار رعایت میکنند، اما بعنوان شیعه نتوانستیم از این ظرفیت استفاده کنیم.

عزاداری های خاص  و شبکه هایی مثل اهل بیت جواز کشته شدن شیعیان افغانستان را صادر میکنند.

 تنها نگرانی از جانب افراطی های شیعه و سنی برای آینده افغانستان میباشد. و خطر بعدی رشد تفکرات سکولار در بین شیعیان میباشد. اندیشه های سروش و مانندش تاثیرات زیادی را بر افغاستان نیز گذاشت و این بخاطر فضای باز سیاسی در افغاستان است. در واقع در افغاستان شیعیان هم در وجه مثبت و هم در وجه منفی رسانه ای و فرهنگ غربی جزو سردمداران می باشند.در تحولات چند سال اخیر مخصوصا تاثیرات افغانستان از وقایع پاکستان، خیلی ها انتظار داشتد درگیری های مذهبی در افغانستان تشدید شود اما این اتفاق نیفتاد. تنها حادثه ای که اتفاق افتاد سال 90 بود که در روز عاشورا در کابل یک انتخاری بزرگ در مکانی منصوب به حضرت ابوالفضل اتفاق افتاد که 80 نفر هم شهید شدند. البته در همان زمان تمام گروه ها اعم از مذهبی و غیر مذهبی، حادثه را محکوم کردند و بر وحدت شیعه و سنی تاکید کردند. فی الحال نیز اوضاع افغانستان از لحاظ مذهبی بسیار مطلوب میباشد و شیعیان در آسایش زندگی میکنند. حتی در مکان های که شیعه در اقلیت میباشند.
آینده روشن
1. آمار بالای رسانه، بیش از 30شبکه تلویزیونی و 30 شبکه رادیویی دارد و صدها روزنامه و مجله
2. میل به آموزش در جوانان بسیار بالا است،
3. میل به کار، مردان افغانی خواب ندارند. بعد از اذان بلافاصله کار و زندگی شروع می شود
اما نکته مهم این است که ما محتوا و قالب ارائه آن را به نسل جوان نداریم