غلبه بر فرقه گرایی

*ظفر بنگاش مدیر موسسه ی اندیشه ی اسلامی معاصر / دسامبر 2013
مترجم: رامین آذر

در اسلام تفاوت عقیده به روشی مملو از احترام مجاز شمرده شده است. فرقه گرایی یک ایدئولوژی نفرت بار است که با هدف خاصی رواج یافته و در آن یک گروه از مسلمان ها دیگری را به عنوان "کافر" متهم می کند و حتی به قتل متوسل می شود! چنین ایدئولوژی نفرت باری باید افشا شده و با آن مقابله گردد.
ای کسانی که ایمان آورده اید، از خدا، آن گونه که حق پروا کردن از اوست پروا کنید و به فرمان او همواره گردن نهید، و مبادا جز در حالی که تسلیم اویید بمیرید. و همگی به ریسمان الهی که شما را به خدا پیوند می دهد، چنگ زنید و از اختلاف و پراکندگی بپرهیزید... (آل عمران، آیات 102 و 103)
♦ریشه تفرق
به سختی مسلمانی از هر "فرقه ای" (سنی، شیعه، دیوبندی، بریلوی، وهابی و غیره) پیدا می شود که به این کلمات قرآن عظیم آگاه نباشد. در حالی که الله (سبحان و تعالی) ما را مسلمین یا مؤمنین خطاب می کند، ما برچسب های دیگری را در میان خود اتخاذ کرده و حتی برخی از ما پیروان دیگر "فرقه" ها که با آنها هم عقیده نیستند را می کشند! کسی نمی تواند هیچ جایی در قرآن کلمه ی سنی یا شیعه را پیدا کند، پس چگونه ما به این عنوان ها در آمدیم؟
درست است، تفسیر های متفاوت از قرآن و تاریخ اسلام ممکن است اما ما (یعنی مسلمان ها) بهتر است خوب به خاطر داشته باشیم که پیامبر اکرم «صلوات الله علیه» با همه ی همراهانش با عشق و مهربانی رفتار می کرد. این بدان معنا نیست که همه ی صحابه اعتبار یا دانش برابری داشتند، با این حال گروه منشعبی از مردم از عرب، فارس، اهل روم، اهل حبشه و دیگر نژاد ها با هم آمیختند و با یکدیگر به عنوان برادران دینی زندگی کردند. تنها ملاک برتری تقوا بود.
♦بی تقوایی عامل جدایی
امروزه به هر حال به نظر می رسد تقوا میان بیشتر مسلمان ها نیست، از این رو (بدین جهت) اظهارات پر نفرت نسبت به یکدیگر به اندازه ی قتل های دیگرانی که با آن ها مخالف هستیم وجود دارد. قرآن تأکید می کند فردی بی گناه کشته نشود زیرا معادل کشتن همه ی بشریت است (مائده، آیه 32). همه ی مسلمان ها (حتی آن ها که مرتکب این قتل های افراطی می شوند) این آیات قرآن کریم را می خوانند با این حال مشاهده می شود که مسلمان ها توسط جنون جمعی (Collective insanity) از پای درمی آیند. چگونه امتاً وسطاً که در قرآن کریم شرح داده شده، در یک فرقه گرایی کوته نظرانه گم شده است؟ یقیناً مسلمانان از طریق فرقه گرایی به قله های رفیعی در دستاورد های بشری (علم، نجوم، پزشکی، ریاضیات، کشور داری و غیره) نرسیده اند. علی رغم اظهارات نویسنده های بدطینت ضد مسلمانان، این شمشیر (یا تفنگ) نبود که پیام اسلام را به بقیه ی بشریت رساند. تمدن اسلامی نزدیک 1000 سال عمر کرد، شاهکاری که در تاریخ قبل یا بعد از اسلام به دست نیامد.
♦فرقه گرایی سیاسی است نه دینی
علل تاریخی برای اختلافات بین مسلمانان اصولاً روی مسأله ی جانشینی بعد از رحلت پیامبر (ص) وجود دارد اما این تا بعد از شهادت امام حسین «رض» در سال 61 هجری قمری (680 میلادی) جدی نبود. قبل از تراژدی کربلا، میان آن ها که با تبدیل خلافت به ملوکیت قدرت را غصب کرده بودند رفتاری پدیدار شده بود که نویسنده ی الجزایری یعنی مالک بنابی (Malek Bennabi) آن را به عنوان "رقابت روح جاهلی [عصبیت] با روح قرآنی [عدل]" وصف کرده است.
فرقه گرایی اولاً و در درجه ی نخست موضوعی سیاسی است به جای آنکه موضوعی دینی باشد، و آن ها که در قدرت مشروعیت ندارند به آن متوسل می شوند. آن ها می خواهند با بازی با عواطف طبیعی و کنترل نشده ی مسلمان ها آن ها را مشغول به بحث و جدل نگه دارند. کسانی که می گویند نباید به صحابه بی احترامی کرد کاملاً درست می گویند. بدون بحث در مورد این که چه کسی را می توان به عنوان صحابی توصیف کرد، چگونه این افراد می توانند چشم بپوشند که معاویه کسی بود که سازماندهی کردن فحش دادن به اهل بیت (خانواده ی پیامبر «ص») را آغاز کرد؟ حتی مکان های خیلی مقدس مانند منبر مسجد (شامل مسجد نبوی) از این عمل منفور و غیر اسلامی مبرا نماندند!! آیا آن ها که خود را «سربازان صحابه» می نامند آماده هستند تا به این پرسش صادقانه پاسخ بدهند؟ آیا امام علی «رض» و اهل بیت، صحابه پیامبر «ص» نبودند؟
♦توهین ها باید متوقف شوند
ما نمی توانیم چشمان مان را بر این حقیقت که کار های بسیار بدی در هر دو طرف سنی و شیعه رخ می دهد ببندیم. برای مثال در ماه محرم برخی (تکرار میکنم برخی) از ذاکران شیعه در همه ی اشکال مختلف به صحابه هایی که به پیامبر اکرم «ص» نزدیک بودند اهانت می کنند. این باید متوقف شود. خوشبختانه، رهبر جمهوری اسلامی امام سید علی خامنه ای قتوایی صادر کرده اند که این چنین اهانت کردن ها را حرام اعلام کرده است. آن مسلمانان (شیعه) که ادعای عشق اهل بیت را دارند باید به فتوا/توصیه رهبری توجه دقیقی کنند و بر طبق آن رفتار کنند.
مادامی که نمی توانیم تمام مسائل مان را فوراً خاتمه دهیم، این می تواند کمک کند اگر ما بفهمیم که علت ریشه ای مشکلات چیست و چه کسی از گسترش آن ها سود می برد. مرحوم دکتر کلیم صدیقی (Kalim Siddiqui) توصیه ای خوب برای مسلمان ها داشت: «اگر «شیعه ها» کمی کمتر شیعه می شدند و «سنی ها» کمی کمتر سنی می شدند و هر دو طرف کمی بیش تر مسلمان می شدند، ما همه در وضعیت بسیار بهتری قرار داشتیم. آیا ما آماده هستیم تا این توصیه را رعایت کنیم؟»

منبع: مجله کرسنت اینترنشنال