لزوم تحول راهبردی در مجمع تقریب

 

 از فعالیت «مجمع جهانی تقریب» بیش از دو دهه گذشت. در این مدت فراز و فرودهای زیادی بر این ارگان گذشته است. ارگانی که از حیث «موضوع فعالیت»، یکی از مهمترین ارگانهای امت اسلامی محسوب می شود و از همین رو شایسته است که در ابتدای فعالیت دور جدید آن، با مأموریت مهم «دیپلماسی وحدت»، در شرایط حساسی که دشمن با استفاده از ابزار اختلافات مذهبی، فرصت تاریخی بیداری اسلامی را به بیراهه می برد، نیم نگاهی به گذشته آن بشود و راهبردهایی برای آینده پیشنهاد گردد.

►لزوم گفتمان سازی در داخل کشور

از جمله نقاط ضعف تقریب در دوره های گذشته، کم توجهی به داخل ایران بوده است. درست است که تقریب یک نهاد بین المللی است اما ایران بعلاوه اینکه مرکز مجمع تقریب بوده، نماد تشیع و محور خط مقاومت است، لذا تضعیف فرهنگ تقریبی و وحدوی در داخل ایران، می تواند پیام بدی را به جهان اسلام بفرستد. این مساله گرچه بخاطر تاکید رهبر انقلاب کمرنگ نبوده ولی بدلیل کم توجهی به گفتمان سازی این مساله از گسترش کافی نیز برخوردار نشده است.

►اهل سنت ایران

در دیگر سوی، نوع تعامل با اهل سنت ایران و فعال سازی ایشان در این موضوع، هم می توانست مسهل ورود مجمع تقریب به جهان اسلام باشد و هم نمایانگر الگویی از همکاری زیبای شیعه و سنی – خصوصا در جایی که اهل سنت در اقلیت هستند– گردد. شایسته نیست که همچنان بخاطر برخی مسائل یا برخوردهای سلیقه ای ناآگاهان، جمهوری اسلامی ایران مورد انتقاد جدی علمای اهل سنت جهان اسلام قرار گیرد و خدمات دولت جمهوری اسلامی برای اهل سنت نادیده انگاشته شود.

►شبه دولتی شدن و غلبه روحیه کارمندی

آفت دیگری که تقریبا همه ارگان های ما با آن دست به گریبان اند و از همین رو باید جدی تر به سراغ مردم و فعال سازی دیپلماسی عمومی برویم، روحیه کارمندی حاکم بر تقریب است. چیزی که برای نهادی با این درجه اهمیت شایسته نیست. این مساله نیز با آنچه در بند قبل ذکر شد پیوند دارد و اگر تربیت نیروی انسانی به درستی اتفاق افتاده بود، کادر مجمع نیز دچار آسیب های رایج نمی شد.
یکی از مسائلی که به تشدید این روحیه کمک نموده، نزدیک شدن بیش از اندازه تقریب به مصالح و ساز و کارهای دیپلماتیک و دولتی بوده است که در سبک برگزاری پر خرج همایش های آنان نیز مشهود بوده است. این روند به تدریج قابل اصلاح می باشد که شایسته توجه مسوولان مربوطه است.

►مساله محوری و عینیت گرایی

واضح است که اساساً قرار نیست از فرآیند تقریب، یکی از حیث نظری مذهب خود را ترک کند و مذهب دیگری را برگزیند بلکه نتایج عملی و واقعی که حداقل آن زندگی مسالمت آمیز و تعایش صحیح است مدنظر این راهبرد است. اما مجمع تقریب در این سالها به ارگانی غیرفعال در زمینه «مسائل عینی جهان اسلام» بدل شده و نهادی تقریبا علمی و نظری گردیده است که متهم به حرافی به دور از عمل نیز گردیده است!

بنظر می رسد، اتخاذ رویکرد «مسأله محوری» می تواند تجربه ای فراتر از «گفت وگو» یعنی «مشارکت فعال» را برای مجمع به ارمغان بیاورد که بهترین نوع دیپلماسی عمومی و الگوی عملی وحدت خواهد بود چرا که در شرایط کنونی، دیگر ابزار گفتگو نیز کارایی کافی را دارا نیست.

مثلاً وقتی معضل گرسنگان سومالی، کشتار مسلمانان میانماری، کشتار عراقی ها، حصر غزه و… پیش می آیند مجمع می تواند در تجمیع علما و بدنه امت اسلامی برای رفع آن معضل تلاش کند و حتی همایش های سالیانه خود را در حوالی آن مناطق و با رویکرد «حل مساله» برگزار نماید. از خلال این فرآیند پس از چند سال، چند اقدام مشترک و موفق در حل مسائل مختلف جهانی در کارنامه مجمع به ثبت می رسد و علمای جهان اسلام را از انتزاع به عینیت می کشاند و «وحدت عملی» نیز محقق می گردد. اقداماتی که رساترین حجت مشهود بر صداقت ما در حمایت از برادران مان در جای جای امت اسلامی است.
با اتخاذ این رویکرد خود به خود بدنه و ساختار مجمع نیز از حالت اداری خارج شده و ساختاری عملیاتی می یابد و حتی از مخاطبانی پیر و فرتوت به مخاطبی میان سال و جوان تغییر فاز می دهد و نقشی واقعی و اثرگذار خواهد داشت.

►تمرکز در ایران

تمرکز در ایران و برگزاری همایشهای سالانه در تهران نیز از جمله دیگر مسائلی است که به انزوای مجمع دامن زده است! حداقل کارکرد این خروج از ایران، درگیر کردن جوامع دیگر با این موضوع و عمومی کردن این دغدغه و آشناسازی ملت ها با نگرش ماست. بعلاوه واقعی تر شدن اثر بخشی مجمع زمانی به درستی محقق خواهد شد که تمرکز افراد محوری این مجموعه نیز از ایرانی ها یا افراد بسیار نزدیک به ایران کاهش یابد.

امید آنکه دست اندرکاران جدید این نهاد مهم و استراتژیک بتوانند تحولی در این مجموعه ایجاد نمایند.
منبع: سایت دیگر مجمع تقریب